AR-GE ve inovasyon ekosisteminin temel yapı taşı olarak kabul edilen yapay zekaya yönelik çalışmalar, Türkiye’de gün geçtikçe hız kazanmakta. Bu çalışmalar arasında dikkat çeken bir proje, Türkiye’nin süper bilgisayarı ARF’a entegre edilecek kuantum bilgisayarını kapsıyor. Bu yeni nesil kuantum bilgisayarın, süper iletken kubitlere dayalı bir mimariye sahip olması ve en az 20 fiziksel süper iletken kubit içermesi planlanıyor. Bu sayede, bilimsel çalışmalarda yeni bir çığır açılması hedefleniyor.

‘Yapay Zeka Süper Bilgisayar Yatırım Programı’ çerçevesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2030 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi belgesine göre, Türkiye’de veri işleme ve yüksek başarımlı hesaplama kapasitesini artırmak amacıyla bu program öncelikli olarak ele alınacak. Bu doğrultuda atılan ilk adım, yapay zeka ekosisteminin hızlı gelişimini desteklemek için başlatılan Süper Bilgisayar Yatırım Programı oldu. Bu program sayesinde, 80 binden fazla işlemci çekirdeği, 312 GPU kartı ve 14 Petabayt yüksek başarımlı depolama alanına sahip olan Türkiye’nin en yüksek kapasiteli süper bilgisayarı ARF, TÜBİTAK bünyesinde devreye alınmış durumdadır.

ARF süper bilgisayarı, 40 bin üst seviye dizüstü bilgisayarın sağladığı hesaplama gücüne yakın bir kapasite ile kullanıcılarına bilimsel çalışmalarda çığır açacak yeni fırsatlar sunmaktadır. Şimdi ise ARF süper bilgisayarı ile entegre edilmek üzere bir kuantum bilgisayar alımı planlanmaktadır. Bu bilgisayar, süper iletken kubitlere dayalı yapısı ile güçlü bir hesaplama kaynağı işlevi görecektir.

Üniversiteler, kamu ve özel sektörün yapay zeka teknolojileri geliştirmesi ve bu teknolojilere uyum sağlaması adına önemli bir altyapı olan ARF’ın mevcut kullanımının yaygınlaşması için yeni politika ve mekanizmalar oluşturulacak. Bu sayede, Türkiye’nin yapay zeka alanında önemli bir atılım yapması beklenmektedir.

Türkiye’nin Süper Bilgisayarları ve TRUBA

ARF, Türkiye’nin veri işleme altyapısını güçlendirmek için yüksek başarımlı hesaplama ve veri depolama alanı sağlayan “Türk Ulusal Bilim e-Altyapısı” (TRUBA) kapsamında kullanıma açılmıştır. TRUBA, özel sektör, kamu ve üniversitelerin ihtiyaç duyduğu yüksek performanslı hesaplama kapasitesini sağlamaktadır. Doğrudan sıvı soğutma teknolojisine sahip ARF sistemi, Türkiye’de iklim modelleme, biyoteknoloji, temel bilimler ve tıp bilimleri gibi hesaplamalı bilimler alanında akademi, kamu ve özel sektör araştırmacılarına hizmet vererek, geleceğe yönelik yenilikçi çözümler geliştirilmesine olanak tanımaktadır.

Türkiye, TRUBA Veri Merkezi ve ARF Hesaplama Kümesi ile bilimsel araştırma yetkinliklerine yeni bir boyut kazandırmakta ve küresel ölçekte rekabet gücünü artırmaktadır. Bunun yanında, TÜBİTAK, teknoloji ve araştırma ekosistemine, EuropHPC Programı kapsamında ortak olduğu İspanya’da kurulu MareNostrum5 altyapısına erişim imkanı sunmaktadır. MareNostrum5 süper bilgisayarı, Kasım 2024’te açıklanan Top500 listesinde dünya sıralamasında 35’inci sırada yer almış ve Türkiye, İspanya ve Portekiz’in katılımıyla oluşturulan konsorsiyum tarafından işletilmektedir.

Yapay Zeka Fabrikaları ve Gelecek Vizyonu

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının desteğiyle, TÜBİTAK’ın ortak olarak yer aldığı BSC Yapay Zeka Fabrikası (BSC-AIF), EuroHPC Ortak Girişimi tarafından desteklenecek ilk 7 yapay zeka fabrikasından biri olarak kabul edilmiştir. MareNostrum5 sisteminin yapay zeka optimize süper bilgisayar olarak güncellenmesiyle, sanayi ve kamu yapay zeka ekosisteminin ivmelendirilmesi hedeflenmektedir.