Türkiye’nin 2024 Yılı İhracat Rakamları

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN Türkiye’nin 2024 yılı mal ihracatı, 2023 yılına göre %2.5 oranında artış göstererek 262 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Bu yıl, ihracatta yeni bir rekor kırılırken, 264 milyar dolar olan Orta Vadeli Program (OVP) hedefinin altında kalınmıştır. İthalat ise %4.9 oranında bir gerileme ile 344 milyar 85 milyon dolara düşmüştür. Dış ticaret açığı, 2024 yılında %22.7 azalarak 82 milyar 160 milyon dolar seviyesine gelmiş, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %76.1 olarak belirlenmiştir.

Geçtiğimiz yıl, ihracata en büyük katkıyı 37.2 milyar dolarla otomotiv sektörü sağlamıştır. Bu dönemde kimyevi maddeler 30.8 milyar dolarla ikinci, hazır giyim ve konfeksiyon ise 17.9 milyar dolarla üçüncü sırada yer almıştır. 2024 yılı ihracat rakamlarının açıklandığı programda, ihracatçılara seslenen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, her yıl artan dış ticaret rakamlarının bir tarafında hükümetin, diğer tarafında özel sektörün bulunduğunu ifade ederek, Türk ürünlerini dünyanın dört bir yanına ulaştıran ihracatçıları desteklemeye devam edeceklerini vurgulamıştır.

Yeni ihracat planının yolda olduğunu belirten Cumhurbaşkanı, bu planla birlikte yurtdışı fuar katılımlarının kapsamının genişletileceğini ve başvuru sürelerinin kısaltılacağını söylemiştir. Ayrıca, ihracatçının uzun zamandır beklediği %30 dövizi Merkez Bankası’na bozdurma zorunluluğu ile ilgili bir müjde vermemiş, ancak bu yıl ihracatçıya destek bütçesini 33 milyar TL’ye çıkaracaklarını duyurmuştur. Erdoğan, “280 milyar doları mal ihracatı olmak üzere, yılsonunda 390 milyar dolarlık ihracat rekorunu görmek istiyorum” şeklinde konuşmuştur.

Belirsizliklerle Dolu Bir Yıl

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2024 yılında Türkiye’nin dış ticaret alanında yakaladığı ivmeyi tüm yönleriyle inceleyeceklerini dile getirerek, “Dış ticaret rakamlarının objektif değerlendirmesini yaparken şu noktanın gözden ırak tutulmaması gerektiği kanaatindeyim. Türkiye, özellikle bölgesel gelişmeler bağlamında belirsizliklerle dolu, son derece sancılı ve sarsıntılı bir yıl geçirdi. Jeopolitik gerilimler, siyasi çalkantılar ve henüz tam istenilen seviyelere gelinemeyen enflasyonla mücadele, dünyada geçen yıla damgasını vurdu.” ifadelerini kullanmıştır.

2025 senesinde nispeten daha iyi bir yıl beklediklerini dile getiren Erdoğan, “2025’te küresel iktisadi faaliyetin toparlanmakla birlikte, salgın öncesi ortalamalarının altında seyredeceği anlaşılıyor.” demiştir. Küresel mal ve hizmet ticaretinin 2025 yılı için olumlu sinyaller vermesine rağmen, çözüme kavuşturulamayan sıcak çatışmalar ve jeopolitik gerilimler sebebiyle daha tedbirli ve temkinli hareket etmelerinin elzem olduğunu da vurgulamıştır. Türkiye’nin hedeflerine doğru emin adımlarla ilerlediğini belirten Erdoğan, “2025 yılı için net ihracat ve sabit sermaye yatırımlarının desteğiyle %4 büyüme oranına ulaşmayı hedefliyoruz.” şeklinde konuşmuştur.

İhracat Rekorları ve Destekler

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye’nin aylık mal ihracatında son 12 ayın 7’sinde Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdığını açıklamıştır. Geçen yıl küresel ticaretteki değişim ve belirsizlik ortamına yoğun bir şekilde tanıklık ettiklerini söyleyen Bolat, “2025 yılı için bir miktar iyileşme tahminleri yapılmakla beraber, bu yıl da uluslararası ticaret ve ekonomi üzerinde ciddi belirsizlikler bulunmaktadır. Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) göre küresel ticarette 2025’te %3’lük bir artış bekleniyor.” ifadelerini kullanmıştır.

Büyümenin yarısından fazlasının net mal ve hizmetler ihracatından geldiğini belirten Bolat, “İhracat, sadece bir kelimeden veya döviz geliri kavramından ibaret değildir. İhracat, mal ve hizmetler için yatırım, üretim, istihdam sağlama, döviz geliri kazanma ve zorunlu ithalat için döviz kaynağı oluşturma gibi birçok unsuru içeren bir ekosistemdir. Bu fonksiyonlarıyla tarım, sanayi, madencilik, hizmetler, enerji, ulaştırma, lojistik, gümrükleme ve uluslararası ticaret gibi önemli alanlarla iç içe olan kritik bir faaliyettir.” şeklinde konuşmuştur.

Finansman Sorunları ve Destek Bütçesi

Bakan Bolat, Ticaret Bakanlığı olarak ihracatçıların finansman sorunlarını çözmek amacıyla Türk Eximbank’ın sermayesini 4 kat artırarak 55.3 milyar liraya yükselttiklerini, bankanın bu yıl 48.7 milyar dolarlık destekle ihracatçılar için önemli bir güç kaynağı olduğunu belirtmiştir. Bolat, ihracata verilen bazı destekleri şöyle sıralamıştır:

Ticaret Bakanlığı olarak yıllık bütçemizin yaklaşık %60’ını ihracatçılarımıza destek vermek amacıyla kullanıyoruz.
2024 yılı için başlangıçta 21.3 milyar lira olarak belirlenen destek miktarına 3.4 milyar lira eklendi ve destek bütçemiz 24.7 milyar liraya ulaştı.
2025’te inşallah 33 milyar liralık destek bütçemiz olacak.

Hizmetler ihracatını daha üst seviyelere çıkarmak için verdikleri desteklere de değinen Bakan, bugüne kadar yurtdışı müteahhitlik sektörünün 137 ülkede 536 milyar doları aşan 12 bin 462 proje; teknik müşavirlik sektörünün ise 138 ülkede 3.5 milyar doları aşan 2 bin 993 proje üstlendiğini hatırlatmıştır. Bolat, “Bu yıl 30 milyar dolar müteahhitlikte, teknik müşavirlikte ise 250 milyon dolar değerinde proje hedefliyoruz.” ifadelerini kullanmıştır.

İhracatçıların Talepleri

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, 2023’ün ardından 2024 yılının da ihracatçılar için zorlu geçtiğini ifade etmiştir. Küresel talebin yavaş seyrettiği bir dönemde, özellikle emek yoğun sektörlerin rekabetçiliğinin zayıfladığını vurgulayan Gültepe, üretim ve ihracatın Türkiye ekonomisinin lokomotifi olduğunu belirtmiştir. 2025 ve 2028 hedeflerine ulaşabilmek için lokomotifi daha da hızlandırmak gerektiğini ifade etmiştir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’a seslenerek, “Sizden hızımıza hız katmanızı bekliyoruz. Desteğiniz devam ettikçe her hedefe ulaşacağımızı biliyoruz.” diyen Gültepe, “Enflasyonla hep birlikte mücadele ederken, sanayimizin korunması ve üretim kapasitemizin zarar görmemesi en büyük önceliğimiz olmalı.” şeklinde sözlerini sürdürmüştür. Hiçbir sektörün, hiçbir ihracatçının ayrıştırılmaması gerektiğini, ülkenin üretim üssü konumunu güçlendirmek gerektiğini vurgulamıştır.

Özellikle önde oldukları ve dünyaya adlarını duyurdukları sektörlerdeki avantajların kaybedilmemesi gerektiğinin altını çizen Gültepe, uygun finansman imkânlarının çeşitlendirilmesi için ekonomi yönetiminden destek beklediklerini belirtmiştir. KOBİ’lere sağlanacak 2 bin 500 liralık desteğin, şirket büyüklüğü gözetilmeksizin tüm emek yoğun sektörlere verilmesini talep etmiştir.