Sevilay ÇOBAN

Özellikle 2023 yılı itibarıyla Türkiye’deki girişimcilik faaliyetlerinde kaydedilen dikkat çekici artışlar, ülkenin küresel girişim sahnesindeki konumunu güçlendirirken, ekosistemde yaşanan önemli gelişmeler ve yatırım trendleri, Startups Watch raporuna yansımaktadır. Rapora göre, 2024 yılının ilk yarısında Türkiye’deki girişimlere yapılan yatırımlar toplamda 235 anlaşma ile 587 milyon dolara ulaşmıştır. Bu yatırımların 476 milyon dolarlık kısmı ise yalnızca 2024’ün ikinci çeyreğinde gerçekleştirilmiştir. Getir anlaşması hariç tutulduğunda bile, 2024’ün ilk yarısındaki toplam yatırım tutarının, 2019’un tamamından %417 daha yüksek bir seviyeye ulaştığı görülmektedir. Bu sonuç, Türkiye’nin girişimcilik ekosistemindeki hızlı büyümeyi ve artan yatırımcı ilgisini açıkça ortaya koymaktadır.

Kadın girişimcilerin ekosistemdeki artan rolü ve yabancı yatırımcıların devam eden ilgisi, Türkiye’nin girişimcilik ekosisteminin geleceği için umut verici gelişmeler arasında yer alırken, büyüme aşamasındaki girişimlerin desteklenmesi için daha fazla kaynağın ayrılması gerektiği de bu raporun önemli bulguları arasında bulunmaktadır.

Teknopark Sayısı 104’e Ulaştı

Öte yandan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan elde edilen verilere göre, Türkiye’de girişimcilik ekosisteminde kritik bir öneme sahip olan ve bu kültürün yaygınlaşması açısında kuluçka merkezi görevi üstlenen teknoparkların sayısı 104’e ulaşmıştır. Teknoparklarda faaliyet gösteren firma sayısı ise 10 bin 800’e yükselmiştir. Özellikle üniversitelerin ve OSB’lerin bünyesinde faaliyet gösteren merkezler, teknoloji ve inovasyonun gelişimine öncülük etmektedir. Girişimcileri ve start-up’ları destekleyerek sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkıda bulunan teknoparklar, inovasyonun teşvik edilmesi, istihdam yaratılması ve ekonomik çeşitlilik sağlanması açısından da önemli görevler üstlenmektedir.

Ankara Sanayi Odası’nın geçtiğimiz günlerde yayımladığı “Türkiye’nin Girişimcilik Potansiyeli Raporu” da Türkiye’nin girişimcilik ekosisteminin, ekonomik büyüme ve kalkınma hedeflerine ulaşmada temel bir unsur olarak öne çıktığını vurgulamaktadır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan verilere göre, son 3,5 yılda teknoloji girişimlerine toplamda 4,5 milyar dolar yatırım yapılmıştır. Dünya ölçeğinde teknoparkların gelişimine baktığımızda ise 2024 itibarıyla kuluçka merkezleriyle birlikte bu sayının 4 binin üzerinde olduğu görülmektedir. %89’u KOBİ niteliğindeki teknopark şirketlerinin %51’i hizmet, %18’i sanayi ve %26’sı Ar-Ge şirketi olarak tanımlanmaktadır.

Yapay Zekâ Yine Önde

Startups Watch raporuna göre, yatırımda öne çıkan dikeyler incelendiğinde; 2024’ün ilk yarısında 29 anlaşma ile bu alanda önemli bir büyüme gösteren en fazla yatırım alan dikey yapay zekâ olmuştur. Colendi, Dgpays, Midas ve Sipay gibi fin-tech girişimlerine yapılan 15 milyon doların üzerindeki yatırımlar, fin-tech dikeyinde tüm zamanların en yüksek yatırım miktarına ulaşılmasını sağlamıştır. Spyke Games’in 50 milyon dolarlık yatırımı, oyun dikeyindeki en büyük yatırımlardan biri olarak öne çıkarken, Türkiye, oyun sektöründe Avrupa’da ikinci, MENA bölgesinde ise birinci sırada yer almayı başarmıştır.

Girişimlerin %23’ünün Mimarı Kadınlar

2024 yılının ilk yarısında yapılan 235 yatırımın 66’sı kadın girişimcileri içermekteydi ve bu, son 5 yılın en yüksek oranı olan %28’e ulaşmıştır. Bu artışta, TÜBİTAK BiGG Fonu’nun desteklediği 41 kadın girişimcinin önemli bir rolü olduğu belirtilmektedir. Raporda, Türkiye’deki girişimlerin %23’ünün kadın kurucular tarafından kurulduğu gösterilmekte ve bu durum cinsiyet çeşitliliğinin girişim ekosisteminde giderek daha fazla önem kazandığını ortaya koymaktadır.

5 Büyük Global Yatırımcı Türkiye’de

Rapor, Türkiye’nin uluslararası girişimcilik ekosistemindeki yerini sağlamlaştırmada yabancı yatırımcı ilgisinin önemine vurgu yaparken, 2024’ün ilk yarısında yapılan yatırımlardan 12’sinde yabancı yatırımcıların yer aldığı bilgisi paylaşılmaktadır. Yabancı yatırımcı katılım oranı ise %12 olarak kaydedilmiştir. Bu yatırımcılar arasında Anfa, EBRD, Mubadala Investment Company ve IFC gibi önemli uluslararası yatırım fonları bulunmaktadır.