Tarım ve Finansman: Lisanslı Depoculuğun Önemi

Recep ERÇİN, günümüzde tarım sektörünün finansmanında yalnızca bankacılık sisteminin yeterli olmadığını vurguladı. Tarım ve finans alanında emtia borsaları ile lisanslı depoculuğun önemli bir rol oynayabileceğini belirtti. Ali Cem Suca ise, pandemi ve Ukrayna Savaşı’nın ardından gıda güvenliğinin öneminin daha iyi anlaşıldığını ifade ederek, “Kendimize yetecek kadar üretmemiz gerekiyor. Gıda enflasyonu şu anda en büyük sorunlarımızdan biri. Ayrıca sürdürülebilirlik de önemli bir konu. Tarladan çatalımıza kadar olan süreçte finansmanın rolü oldukça kritik. Üreticiler, hasat dönemi gelmeden önce genellikle borçlu oluyorlar ve bankacılık sektörünün de üreticilere yeterince destek sağlamadığı görüşündeyim” dedi.

Lisanslı Depoculuğun Faydaları

Suca, lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığının ABD’den örnek alındığını, Avrupa’da ise kooperatif yapılar nedeniyle lisanslı depoculuğun yaygın olmadığını belirtti. “Ülkemizde mevcut depolama koşulları, lisanslı depoculuk kriterlerine uymuyor. Tarım sektörü, kayıtdışılığın en fazla olduğu alan. Ancak ürün lisanslı depoya girdiği anda kayıt altına alınıyor. Bu durum, denetim kolaylığı sağlıyor ve ürünlerin nerede bulunduğunu tespit etmek mümkün hale geliyor” şeklinde konuştu.

Üreticilerin Lisanslı Depoculuk Bilgisi Yetersiz

“Üretici depoculuğu yeterince bilmiyor” ifadesini kullanan Ali Cem Suca, lisanslı depoculuk faaliyetlerinin uzun vadede gıda enflasyonunu kalıcı olarak düşürebileceğini öne sürdü. “Eğer lisanslı depoculuk yaygınlaşır ve çiftçilerimiz bunu kullanırsa, gıda enflasyonunu düşürmede etkili bir çözüm olacaktır. 2005 yılında lisanslı depoculuk yasalaştığından bu yana Trakya bölgesinde uygulanıyor, ancak orada bile üreticilerin bu konudaki bilgisi sınırlı” dedi. Ayrıca, özel sektörün bu alanda yeterince yer almadığını belirtti. İlk lisanslı depo şirketinin 2010 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ve TOBB ortaklığıyla kurulduğunu, ardından TÜRİB’in faaliyete geçtiğini söyledi. Şu anda aracı kurumlara da lisans verildiğini ifade eden Suca, elektronik ürün senetleri ile ilgili olarak, “Bu tür ürünlerle alım satım yaparak kazanç elde etmek mümkün. Elektronik ürün senetlerinden elde edilen gelirler vergiden muaf” dedi.

TMO ve Piyasa Dinamikleri

Suca, 2019 yılında TÜRİB’in kullanıcıları arasında yer aldığını belirterek, TMO’nun müdahale oranlarının geçmiş yıllarda nasıl değiştiğini paylaştı. “TMO, 2022 yılında düşük fiyat açıkladı, ardından 2023 seçimlerinde yüksek fiyatlar duyuruldu. Şu anda TMO’nun işlemleri ortalama olarak %85 seviyelerine ulaştı. Devletin gıda arz güvenliği için TMO gibi kurumlara ihtiyacı var, ancak bu kurumların Merkez Bankası gibi gerektiğinde müdahalede bulunabilen bir yapıya dönüşmesi gerekiyor. Tek bir fiyat belirlenip tüm piyasanın bu fiyat üzerinden işlem görmesi, serbest piyasa ve rekabet şartlarını ortadan kaldırıyor. Bu durum sürdürülebilir değil” dedi.

Lisanslı Depoculuk Destekleri

Lisanslı depoculuğun sağladığı avantajları anlatan Ali Cem Suca, “Bu sistem sayesinde vergi muafiyeti, kira desteği, nakliye ve analiz desteği gibi imkanlar sunuluyor. Üreticiler, ellerindeki ürünlerle Ziraat Bankası’ndan sıfır faizli kredi kullanabiliyorlar. Ancak, maalesef buğday, arpa, mısır ve ayçiçeği dışında depoya konan ürün sayısı oldukça az; kayısı, zeytin ve pamuk gibi ürünlerin de lisanslı depoculuğa dahil edilmesi gerekiyor. Pamuk için lisanslı depoculuk uygun değil, fakat zeytin için bu mümkün olabilir. Lisanslı depoculuk, uzun vadeli bir mesele olarak 5-10 yıllık bir süreç gerektiriyor. Örneğin çay gibi ürünler için lisanslı depoculuğa geçişte belirli yapılar mevcut. Kurulu sistemlerden yeni bir sisteme geçiş yapmak kolay olmuyor, fakat soğuk hava depoculuğuna uygulanabilecek bir sistem oluşturmak da mümkün” şeklinde bilgi verdi.