Sudan’daki İç Savaşın Sona Erdirilmesi İçin Diplomatik Girişimler

Perriello, Sudan’daki iç savaşın sona erdirilmesi amacıyla bugün İsviçre’de başlaması planlanan müzakerelere ilişkin yazılı bir açıklama yaptı. Perriello, “İsviçre’deki uluslararası ortaklarımızın katılımıyla diplomatik görüşmelerimize yarın sabah resmen başlıyoruz.” ifadelerini kullandı. Sudan’daki mevcut krizin eşi benzeri görülmemiş bir şiddet seviyesine ulaştığını, ancak bu durumun medya ve uluslararası toplum tarafından yeterince ilgi görmediğini belirtti.

Perriello, “Çabalarımız, ortak ev sahiplerimiz Suudi Arabistan ve İsviçre ile birlikte Cidde Süreci üzerine inşa edilecektir. Ayrıca Afrika Birliği, Birleşmiş Milletler (BM), Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) temsil eden yönetim grubumuzu ağırlamayı ve karşılamayı sabırsızlıkla bekliyorum.” dedi.

ABD’nin Sudan’daki krizin çözümüne yönelik aciliyetini sürekli olarak vurguladığını hatırlatan Perriello, yarınki çabalarının hem bu anlamsız çatışmayı sona erdirmeye hem de Sudan’daki insani koşulları düzeltmeye odaklanacağını belirtti. Hayat kurtarma ve Sudan halkının acılarını hafifletme hedeflerinin altını çizdi.

Perriello, odak noktalarının düşmanlıkların sona ermesini sağlamak, insani erişimi artırmak ve somut sonuçlar veren uygulama mekanizmaları kurmak olduğunu ifade etti. “Sudan ordusu ve Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (HDK) doğrudan bu görüşmelere katılmalarının, Sudan halkının çatışmanın ve kıtlığın sona ermesi yönündeki ısrarlı isteğinden kaynaklanması gerektiğini vurgulamak istiyorum.” dedi. HDK’nın Cenevre’ye ulaştığını, ordunun da bir heyet gönderirse birlikte daha fazlasını yapabileceklerini kaydetti.

“Barışa Giden Yol: Cidde Anlaşması”

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, ordunun kuruluşunun 70. yıl dönümü dolayısıyla yaptığı konuşmada, “Barışa giden yol açıktır, o da Mayıs 2023’te Cidde’de mutabakata vardığımız anlaşmanın uygulanmasıdır.” ifadesini kullandı. Burhan, bir sonraki yıl dönümünde ülkenin “Al Dagalu milislerinden” (HDK) arındırılmış bir şekilde kutlamak için yorulmadan çalışacaklarını vurguladı.

Burhan, “Yalan yere barış iddiasında bulunanlara diyoruz ki, isyancı milisler evlerimizi, şehirlerimizi ve köylerimizi işgal ederken ve yolları keserken onlarla barış yok. Son militan da ele geçirilip halkını sömürgeleştirdikleri şehir ve köylerden çekilmeden askeri operasyonların durdurulması mümkün değil.” şeklinde konuştu.

HDK’den yapılan yazılı açıklamada ise, HDK heyetinin “ülke çapındaki düşmanlıklara son vermek ve insani yardımın gelişini kolaylaştırmak” amacıyla ABD’nin davetine yanıt olarak bugün Cenevre’ye ulaştığı bildirildi. Açıklamada, bu adımın, savaşın ağırlaştırdığı Sudan krizini çözmeye yönelik samimi uluslararası ve bölgesel çabalara saygı ve barış ile diyaloğa olan bağlılık temelinde atıldığı belirtildi.

ABD’nin Cenevre’deki Müzakere Daveti

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 23 Temmuz’da Sudan ordusu ve HDK’yi ateşkes müzakereleri için 14 Ağustos’ta İsviçre’ye davet ettiğini duyurmuştu. Blinken, Cidde müzakere sürecinin önemine ve devam etmesi gerektiğine dikkat çekerek, ateşkes müzakerelerinin ABD ve Suudi Arabistan tarafından yürütüleceğini, aynı zamanda Afrika Birliği, Mısır, BAE ve BM’nin gözlemci olarak katılacağını ifade etti.

HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalu, ABD’nin çağrısını memnuniyetle karşılayarak müzakerelere katılmayı kabul etti.

Cidde Bildirgesi ve Müzakere Süreci

Sudan’da ordu ile HDK arasında Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde ABD ve Suudi Arabistan arabuluculuğunda yürütülen görüşmeler sonucunda 11 Mayıs 2023’te “Cidde Bildirgesi” imzalanarak çatışmaların durdurulması için bir çerçeve oluşturuldu. Sudan ordusu, HDK’nin ateşkes ihlallerine tepki olarak 31 Mayıs 2023’te ateşkes görüşmelerinden çekildi. Haziran 2023’te gerçekleştirilen müzakere turu, HDK’nin yerleşim yerlerinden ve kamu kurumlarından çekilmeyi reddetmesi üzerine ordunun müzakere masasından ayrılmasıyla sonuçlandı. Buna karşılık da HDK, orduyu Cidde görüşmelerini engellemeye çalışmak ve askeri çözüme sığınmakla suçladı.

Ordu, Temmuz 2023’te yeniden müzakere sürecine dönme kararı aldı. Ancak benzer gerekçelerle bir kez daha müzakerelerden çekildi ve Ekim 2023’te Cidde’ye geri döndü. Taraflar, barış müzakereleri kapsamında 7 Kasım 2023’te Cidde’de yeniden bir araya geldi. Ancak bu kez de somut adım atılamadı ve görüşmeler, 3 Aralık 2023’te çıkmaza girip süresiz ertelendi.

Sudan’daki İç Savaşın Seyri

Sudan’da, 30 yıl süren Ömer el Beşir iktidarının halk ayaklanmasıyla devrilmesinin ardından sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümete karşı ortak bir darbe düzenleyen ordu ile HDK arasındaki güç mücadelesi 16 aydır devam ediyor. Nisan 2023 ortasında başlayan ve Sudan’ın çoğu eyaletinde süregelen savaşta, ordu kuzey ve doğudaki eyaletlerde hakimiyetini sürdürürken, HDK’nın batı ve güney eyaletlerinde etkili olduğu görülüyor.

Savaşın sona erdirilmesi amacıyla başlatılan Suudi Arabistan ve ABD arabuluculuğundaki Cidde görüşmeleri, Mısır’ın öncülüğündeki Sudan’a komşu ülkelerin barış girişimi, Doğu Afrika Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi’nin çabaları ve Bahreyn’in başkenti Manama’da gerçekleştirilen görüşmeler sonuçsuz kalmıştı. Birleşmiş Milletler’e göre, dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizinin yaşandığı Sudan’daki çatışmalar sonucunda 18 bin 800’den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 milyon kişi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kişi acil insani yardıma muhtaç durumda.