Dünyanın farklı köşelerinden Schengen vizesi almakta zorluk çeken kişilerle yapılan görüşmeler, İngiliz kamu yayıncısı BBC tarafından dikkat çekici bir şekilde gündeme getirildi. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde rahatça seyahat imkanı sunan Schengen vizesinin, şu günlerde karaborsaya düştüğü ortaya çıktı.

Örneğin, Londra’da eğitim gören 20 yaşındaki bir Suriyeli öğrenci, istediği Avrupa ülkesine gitmek için gerekli olan Schengen vizesi randevusunu almayı başaramadı. BBC’ye yaptığı açıklamada, “İki ay boyunca sürekli denedim,” diyerek randevu almak için gece yarısı bile web sitesine girdiğini ifade etti. “Sabaha karşı 04.00’te, 05.00’te denedim ama randevu bulamadım,” diyen genç adam, sonunda pes ettiğini ve ailesiyle yalnızca görüntülü konuşmakla yetinmek zorunda kaldığını belirtti.

Para Karşılığında Hızlı Rezervasyon İmkanları

Facebook ve Telegram gibi sosyal medya platformlarında ve Quora gibi internet forumlarında, randevu bulmak için çeşitli önerilerde bulunan kişiler mevcut. Bu tavsiyeler çoğunlukla para karşılığında sunuluyor. Randevu bulabilmek adına karaborsaya başvurmak ve hızlı rezervasyon yapabilmek için yazılımlar geliştirmek, Schengen Bölgesi’ndeki 29 ülke için vize alma mücadelesinde sıkça karşılaşılan bir durum haline geldi.

Covid Dönemi ve Bozulan Denge

Covid pandemisinin ardından, uluslararası seyahatlere olan talep yeniden artış gösterdi. Avrupa Birliği, 2023 yılı itibariyle 10 milyon Schengen vizesi dağıttı; bu rakam 2022’de 7,3 milyondu. Birleşmiş Milletler Turizm Ofisi’ne göre, 2024’ün ilk üç ayında 285 milyon turist uluslararası seyahat gerçekleştirdi. Bu, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20’lik bir artış anlamına geliyor.

Schengen vizesi başvuruları, Avrupa hükümetleri adına bazı aracı kurumlar tarafından yönetiliyor. Başvuru sahiplerinden gerekli belgeler ve biyometrik veriler bu kurumlar tarafından toplanıyor. TLSContact ve VFS Global isimli iki aracı ajansla iletişime geçtiğimizde, internet sitelerindeki randevu aralıklarının, temsil ettikleri ülkelerin konsoloslukları tarafından belirlendiği ve kontrol edildiği bilgisi verildi.

AB Komisyonu sözcüsü Christian Wigand, BBC’ye yaptığı açıklamada, Covid seyahat kısıtlamalarının bazı ülkeleri personel sayısını azaltmaya ve aracı şirketlerle olan sözleşmeleri iptal etmeye zorladığını, bunun da artan taleple başa çıkma konusunda onları daha az donanımlı hale getirdiğini ifade etti. AB Komisyonu, randevu bekleme sürelerini azaltmak amacıyla başvuruları işleme koyacak daha fazla personel almak için yakın zamanda 10 euro’luk vize ücreti artışı gibi önlemler aldığını belirtti.

‘Vize Alışverişi’ ve Yüksek Maliyetler

Seyahat eden kişilerin vize başvurularını, Schengen bölgesinde gidecekleri ülkeye, birden fazla Schengen ülkesini ziyaret edeceklerse seyahatleri boyunca en uzun süre kalacakları ülkeye yapmaları gerekiyor. Bazı ülkelerin konsolosluklarına diğerlerine göre daha fazla başvuru olması nedeniyle, pek çok kişi “vize alışverişi” olarak adlandırılan yüksek maliyetli bir yöntemi kullanarak vize almak zorunda kalıyor. Hindistan Seyahat Acenteleri Federasyonu Başkan Yardımcısı Anil Kalsi, “İnsanlar, hızla vize randevusu alabildiği herhangi bir ülkeyi seçmek zorunda kalıyor,” diyor.

Bazı kişiler, AB kurallarına uymak amacıyla, esas gitmek istedikleri yerin yanı sıra daha fazla vize randevusu bulunan başka bir ülkeyi de ziyaret ederek daha fazla para harcıyor. Bu yöntem genellikle randevu eksikliğinin bir yanıtı olarak görülse de, Christian Wigand bunun bekleme sürelerinin artmasına neden olan bir faktör olduğunu vurguladı. Geçen yıl randevu sıkıntısı sorulduğunda, Londra’daki Fransa Büyükelçiliği, kapasitedeki büyük artışın vize alışverişini teşvik edeceğini belirtmişti. Ancak çoğu kişi için bu süreç oldukça pahalı ve zaman alıcı; bu durum karaborsa için fırsatlar yaratıyor.

Karaborsa Botları ve Sahtekarlık

Londra’da yaşayan Mısırlı Nirvana, arkadaşının İtalya’daki düğününe katılmak için karaborsada vize randevusuna 100 pound (yaklaşık 130 dolar) ödediğini dile getiriyor. Arkadaşının tavsiyesiyle kullandığı platformun, para karşılığında başkaları adına randevu alabildiğini belirtiyor. “Dostları ve akrabalarının çoğu, vize randevusu alamadıkları için düğünü kaçırdı,” diyor.

Robot kelimesinin kısaltması olan “bot”, insan faaliyetini çok daha yüksek hız ve frekansta taklit eden bir bilgisayar programı. Karaborsa acenteleri, randevular açıldığında toplu rezervasyon yapmak için bu botları kullanıyor. Üç ay boyunca bir konser için Hollanda’ya gitmek üzere Londra’da randevu ayarlamaya çalışan Lübnanlı Sirene, VFS Global sitesinde randevu oluştuğunda kendisine bildirim gönderecek bir botu indirmek için 30 £ ödedi. 26 yaşındaki kadın, bunun kişisel verilerini bir karaborsa acentesiyle paylaşmaktan daha güvenli olacağını umuyordu. Ancak aynı hizmeti sunan bir Telegram kanalı, müşterilerine bir ila üç gün içinde randevu alacaklarını vaat etse de, binlerce kişinin bu bildirimleri almak için para ödediğini bilen Sirene, botun da yardım edemediğini belirtti. Bildirimin ardından her baktığında randevunun çoktan gittiğini gördü. “Bu acı verici bir süreçti ve sonunda pes ettim,” diyor. Bir yıldan uzun bir süre önce biletini almasına rağmen artık konseri kaçırmayı kabullenmek zorunda kaldı.

Konsolosluklar ve vize acenteleri, “randevu sahtekarlığıyla” mücadele etmek için teknolojiyi kullanıyor. TLSContact, BBC’ye karaborsa yatırımcılarının işlerini zorlaştırmak amacıyla tek kullanımlık şifreler gibi önlemler aldıklarını söyledi. Ayrıca, öngörülebilirliği azaltmak için yeni randevuların “rastgele paylaşımını” da otomatik hale getiriyorlar. Benzer önlemler, BBC’ye randevu alan robotların “son derece ciddiye” alındığını ifade eden VFS Global tarafından da uygulanıyor.

‘Özel Rezervasyon Pencereleri’

Ahmet (gerçek adı değil), karaborsada faaliyet göstermediğini ancak bu sistemin nasıl çalıştığını bildiğini söyleyen bir seyahat acentesi sahibi. Bazı karaborsacıların ve randevu arayan seyahat acentelerinin, vize aracı kurumlarının çalışanlarıyla yakın ilişkiler kurarak hızlı randevu alabildiğini iddia ediyor. Bu çalışanların, randevuların açıklanacağı kesin saatleri ve tarihleri açıkladığını ifade ediyor. “İki taraf arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, seyahat acenteleri veya karaborsa satıcıları beklenen randevu açıklanma süresinden kısa bir süre önce özel bir pencereden yararlanabilir,” diyor.

Vize randevusuyla ilgili karaborsa hakkında bilgi sahibi olan farklı kaynaklardan benzer iddialar duyan BBC, yorum almak üzere hükümetler adına hareket eden vize aracı kurumlarıyla iletişime geçti. TLSContact, bu iddiaların yanlış olduğunu ve “muhtemelen kendilerine güvenilirlik yaratmaya çalışan karaborsacılardan kaynaklandığını” belirtti: “Randevu masalarımıza, kurumumuzdaki çok sınırlı sayıdaki üst düzey çalışanımız erişebilmektedir. Hareketleri, IT sistemlerimiz ve temsil ettiğimiz resmi vize birimleri tarafından yakından takip ediliyor.” VFS Global Orta Doğu ve Kuzey Afrika Başkanı Ariprasad Viswanathan, BBC’ye şirketin “bu tür bir suistimal hakkında hiçbir bilgisi olmadığını ancak konuyu araştıracağını” söyledi. VFS, “özel rezervasyon pencerelerinin” olmadığını ve “randevu aralıklarının herkese aynı anda açıldığını” belirtti. AB Komisyonu’nun vize operasyonlarını izlemedeki rolü olmakla birlikte, Wigand, aracı kurumların sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi ve AB kurallarına ve vize yasasına uyması gerektiğini vurguladı.