Foreks: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, vatandaşların can ve mal güvenliğini koruma misyonuyla Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) faaliyetlerini titizlikle yürütmektedir. Bu bağlamda, denetim sürecinin dijitalleşmesine yönelik gerçekleştirilen projelerle, denetimlerin her aşaması anlık olarak izlenmekte ve raporlanmaktadır. İki aşamalı eylem planı sayesinde Türkiye’ye giriş yapan güvensiz ithal ürünler etkili bir şekilde engellenmiştir.

Bakanlık, 2023 yılının ilk dokuz ayında toplamda 26 binden fazla denetim gerçekleştirmiştir. Bu denetimler sonucunda uygunsuz ürünler tespit edilmiş ve imalatçı, ithalatçı, dağıtıcı ve satıcılara yönelik toplamda 82 milyon 688 bin 994 TL tutarında idari para cezası uygulanmıştır. Ayrıca, gözetim faaliyetleri kapsamında firmalar ziyaret edilerek, hizmet yerleri için bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.

Üreticilere ve ithalatçılara mevzuatın getirdiği yükümlülükler hakkında bilgilendirme yapılmış,
Piyasaya arz edilen ürünlerin tüketici güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde tasarlanması ve üretilmesi konusuna vurgu yapılmıştır.

Etkin bir şekilde yürütülen piyasa gözetimi ve denetimi sayesinde haksız rekabet engellenmiş ve yerli ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır. PGD faaliyetleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Metroloji ve Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, 81 il müdürlüğündeki denetçiler tarafından yürütülmektedir. 2024 yılının ilk dokuz ayında, Bakanlık denetçileri tarafından 26 bin 763 gözetim ve denetim faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte 15 bin 35 ürün denetimi ve 6 bin 420 hizmet yeri denetimi uygulanmıştır.

Uygunsuz çıkan ürünler için yine 82 milyon 688 bin 994 TL tutarında idari para cezası kesilmiştir. Bu dönemde en fazla denetim yapılan ürün grubu elektrikli ekipmanlar ve asansörler olmuştur. Toplamda 396 ürün, güvensizlik şüphesi ile teste gönderilmiş, 369 üründe tespit edilen aykırılıkların giderilmesi için süre verilmiştir.

Güvenliği Tehdit Eden Ürünlerin Toplatılması

Metroloji ve Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü, yılın ilk dokuz ayında 101 farklı marka-model hakkında güvensizlik kararı almış ve bu ürünler piyasadan toplatılmıştır. Toplatılan ürünler arasında:

Kablo,
LED panel,
Şarj cihazı,
Priz,
Elektrikli battaniye,
Vantilatör,
Kazan,
Motosiklet kaskı,
Karavan,
Ekskavatör,
Kaplanmış lastik,
O1 kategorisi araçlar,
Et kıyma makinesi,
Set üstü ocak,
Kaya kırıcı kartuş,
LED sürücü gibi ürünler

Bakanlık, denetimlerinde hem tüketicileri hem de yerli üreticilerin rekabet edebilirliğini tehdit eden ithal ürünlere de odaklanmıştır. Yıl içerisinde yapılan ürün denetimlerinin %56’sı ithal, %44’ü ise yerli ürünler olmuştur.

İki Aşamalı Eylem Planı

Denetimlerde ithal ürünlere ağırlık verilmesi ile Türkiye’ye gelen güvensiz ürünlerin piyasadan toplatılması ve yerli üreticilerin haksız rekabetten korunması hedeflenmektedir. Bu bağlamda, Ticaret Bakanlığı’nın Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) üzerinde yer alan büyük veri, risk analizine tabi tutularak teknik düzenlemelere uygun olmadığı şüphesi taşıyan ürünler iç piyasada denetlenmektedir. İç piyasa denetimlerinde tespit edilen ve ürün güvenliği mevzuatına uygun olmayan ithal ürünler ise Ticaret Bakanlığı’na bildirilmektedir. Böylece, iki aşamalı eylem planı ile Türkiye’ye giren güvensiz ithal ürünlerin önüne geçilmektedir.

Etkinliğin Artırılmasına Yönelik Strateji

Gözetim faaliyetleri kapsamında firmalara ziyaretler düzenlenmiş ve 4 bin 448 ürün ile 860 hizmet yeri için bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte, yerli üreticilere ve ithalatçılara mevzuatın getirdiği yükümlülükler hakkında detaylı bilgi verilmiştir. Bilgilendirme toplantılarında, piyasaya arz edilen ürünlerin tüketici güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde tasarlanması ve üretilmesi konusuna özel önem verilmiştir.

Dijitalleşme ile Mükerrerliklerin Önlenmesi

Denetimlerin dijitalleşmesine yönelik çalışmalar çerçevesinde Bakanlık, mobil uygulama projesini hayata geçirmiştir. Bu proje ile denetimlerin her aşamasının anlık olarak izlenebilirliği ve raporlanması sağlanmış, tüm denetim verileri anlık olarak takip edilebilmektedir. Böylece mükerrer denetimlerin ve numune alımının önüne geçilmiş, denetim süreçlerinin hızı ve etkinliği artırılmıştır. Geliştirilen PGD veri tabanı üzerinde test ve muayene, idari para cezası, idari yaptırım ve gönüllü geri çağırma faaliyetlerini de içeren tüm denetim süreçleri etkin bir şekilde izlenmektedir.