Foreks – Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, vatandaşların can ve mal güvenliğini korumak amacıyla Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) faaliyetlerini etkin bir biçimde sürdürmektedir. Bu doğrultuda, denetim süreçlerinin dijitalleşmesine yönelik yürütülen çalışmalar sayesinde, mobil uygulama ile denetimin her aşaması anlık olarak izlenebilmekte ve raporlanabilmektedir. İki aşamalı eylem planı ile Türkiye’ye giriş yapan güvensiz ithal ürünlerin önüne geçilmiştir.

Bakanlık, 2024 yılının ilk dokuz ayında 26 binden fazla denetim gerçekleştirmiştir. Bu denetimler sonucunda uygunsuz ürünler tespit edilerek, imalatçı, ithalatçı, dağıtıcı ve satıcılara toplamda 82 milyon 688 bin 994 TL idari para cezası uygulanmıştır. Ayrıca, gözetim faaliyetleri kapsamında firma ziyaretleri gerçekleştirilmiş ve hizmet yerleri için bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Üreticilere ve ithalatçılara, mevzuatın getirdiği yükümlülükler hakkında kapsamlı bilgilendirme yapılmış; piyasaya arz edilen ürünlerin tüketici güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde tasarlanması ve üretilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Etkin bir şekilde yürütülen piyasa gözetimi ve denetim faaliyetleri ile haksız rekabet engellenerek, yerli ve milli ekonomiye önemli katkılar sağlanmaktadır. PGD faaliyetleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Metroloji ve Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, 81 il müdürlüğündeki denetçiler tarafından gerçekleştirilmektedir.

Denetim İstatistikleri ve Ürün Grupları

2024 yılının ilk dokuz ayında Bakanlık denetçileri, 26 bin 763 gözetim ve denetim faaliyeti gerçekleştirmiştir. Bu süreçte, 15 bin 35 ürün denetimi ve 6 bin 420 hizmet yeri denetimi yapılmıştır. Uygunsuz çıkan ürünler nedeniyle, yine imalatçı, ithalatçı, dağıtıcı ve satıcılara yönelik toplam 82 milyon 688 bin 994 TL idari para cezası uygulanmıştır. Bu dönemde en fazla denetim yapılan ürün grubu elektrikli ekipmanlar ve asansörler olmuştur. Ayrıca, 396 ürün güvensizlik şüphesi ile teste gönderilmiş ve 369 üründe tespit edilen aykırılıkların giderilmesi için süre verilmiştir.

Tüketici Güvenliğini Tehdit Eden Ürünler

Metroloji ve Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından yılın ilk dokuz ayında 101 farklı marka-model hakkında güvensizlik kararı verilerek, bu ürünler piyasadan toplatılmıştır. Toplatılan ürünler arasında:

Kablo
LED panel
Şarj cihazı
Priz
Elektrikli battaniye
Vantilatör
Kazan
Motosiklet kaskı
Karavan
Ekskavatör
Kaplanmış lastik
O1 kategorisi araçlar
Et kıyma makinesi
Set üstü ocak
Kaya kırıcı kartuş
LED sürücü

Bakanlık denetimlerinde, hem tüketicilerin hem de yerli üreticinin rekabet edebilirliğini tehdit eden ithal ürün denetimlerine de önem verilmiştir. Yıl içerisinde gerçekleştirilen ürün denetimlerinin %56’sı ithal, %44’ü ise yerli ürünler üzerinde gerçekleştirilmiştir.

İki Aşamalı Eylem Planı ve Strateji

Denetimlerde ithal ürünlere ağırlık verilmesi, Türkiye’ye gelen güvensiz ürünlerin piyasadan toplatılması ve yerli üreticilerin haksız rekabetten korunması amacı taşımaktadır. Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığı’nın Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) üzerinde yer alan büyük veri, risk analizine tabi tutularak, teknik düzenlemesine uygun olmadığı şüphesi taşıyan ürünler iç piyasada denetlenmektedir. Benzer şekilde, iç piyasa denetimlerinde tespit edilen ve ürün güvenliği mevzuatına uygun olmayan ithal ürünler Ticaret Bakanlığı’na bildirilmektedir. Böylece, iki aşamalı eylem planı ile Türkiye’ye giren güvensiz ithal ürünler engellenmektedir.

Dijitalleşme ile Denetim Süreçlerinin İyileştirilmesi

Gözetim faaliyetleri kapsamında yapılan firma ziyaretleri ile 4 bin 448 ürün ve 860 hizmet yeri için bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu faaliyetler aracılığıyla yerli üreticilere ve ithalatçılara mevzuatın getirdiği yükümlülükler hakkında bilgi verilmiş, piyasaya arz edilen ürünlerin tüketici güvenliğini tehdit etmeyecek şekilde tasarlanması ve üretilmesi gerektiği konusunda farkındalık oluşturulmuştur.

Denetimlerin dijitalleşmesine yönelik çalışmalar kapsamında Bakanlık, mobil uygulama projesini hayata geçirmiştir. Bu proje ile denetim süreçlerinin her aşamasının anlık olarak izlenebilirliği ve raporlanması sağlanmıştır. Tüm denetim verilerinin anlık izlenmesi ile mükerrer denetimlerin ve numune alımının önüne geçilmiş, böylece denetim faaliyetlerinin hızı ve etkinliği artırılmıştır. Geliştirilen PGD veri tabanı üzerinden, test ve muayene, idari para cezası, idari yaptırım ve gönüllü geri çağırma faaliyetlerini de içeren tüm denetim süreçleri etkin bir şekilde izlenmektedir.