Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) Takas Operasyonu

Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), ABD, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç, Rusya ve Belarus cezaevlerinde bulunan 26 kişinin karşılıklı değişimini içeren son dönemin en geniş kapsamlı takas operasyonunu gerçekleştirdi.

Ankara’da düzenlenen bu takas operasyonu çerçevesinde, ABD’den iki, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan birer uçak olmak üzere toplam 7 uçak ile 26 kişi Türkiye’ye nakledildi. Operasyon kapsamında 2’si çocuk 10 kişi Rusya’ya, 13 kişi Almanya’ya, 3 kişi ise ABD’ye sevk edildi.

Operasyonda takas edilen kişiler arasında dikkat çeken isimler şunlardır:

Evan Gershkovich
Paul Whelan
Rico Krieger
İlya Yaşin
Vadim Krasikov

Evan Gershkovich

Evan Gershkovich, 1991 yılında ABD’de, Sovyetler Birliği döneminde ülkeyi terk eden bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğundan itibaren Rusça konuşulan bir ortamda büyüyen Gershkovich, gazetecilik kariyerine 2016 yılında New York Times’da haber asistanı olarak adım attı.

2017 yılından itibaren Moskova’da The Moscow Times ve AFP için çalışan Gershkovich, 2022 yılında ABD’nin Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin Moskova ofisinde muhabir olarak göreve başladı.

Mart 2023’te, Moskova’nın yaklaşık 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg şehrinde casusluk yaptığı iddiasıyla gözaltına alındı. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), Gershkovich’in “Amerikan hükümeti için casusluk” suçlamasıyla tutuklandığını açıkladı. Gershkovich, bir Rus tank fabrikasından “gizli bilgi” toplamak üzere ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) için çalışmakla suçlandı. Ancak, başta WSJ ve ABD yetkilileri bu iddiaları reddetti. ABD Başkanı Joe Biden ve bazı üst düzey yetkililer, bu Amerikalı gazetecinin derhal serbest bırakılması için çağrıda bulundu.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Gershkovich’in Yekaterinburg’daki faaliyetinin “gazetecilikle hiçbir alakası olmadığını” belirtti. Bir yıl süren mahkeme sürecinin ardından, Gershkovich, Temmuz ayında casusluktan suçlu bulunarak 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Böylece, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana Rusya’da casusluk suçundan mahkum edilen ilk ABD’li gazeteci oldu. Gershkovich’in, Rusya Dışişleri Bakanlığı nezdinde akreditasyonu mevcuttu.

Paul Whelan

Kanada doğumlu ve aynı zamanda ABD, İngiltere ve İrlanda vatandaşlıklarına sahip olan eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Aralık 2018’de Moskova’da casusluk suçlamasıyla gözaltına alındı. Rus mahkemesi tarafından Haziran 2020’de 16 yıl hapis cezasına çarptırılan Whelan, kendisine yöneltilen ABD istihbaratı adına Rusya hakkında casusluk suçlamalarını reddetti. ABD Başkanı Joe Biden, Whelan’ın ABD’ye dönebilmesi için yoğun çaba sarf ettiklerini açıkladı.

Whelan, takas anlaşmasıyla serbest bırakılanlar arasında en uzun süre hapiste kalan kişi oldu. Rusya, Whelan’ın ülkede gizli bilgi topladığını iddia etti. Soruşturmayı yürüten müfettişler, Whelan’ın Moskova’daki Metropol Otel’de gözaltına alındığında gizli bilgiler içeren bir sabit diske sahip olduğunu öne sürdü. Whelan ise bir arkadaşının düğünü için Rusya’da bulunduğunu ve diskin Rus bir arkadaşı tarafından kendisine verildiğini savunarak, diskin içinde tatil fotoğrafları olduğunu düşündüğünü ifade etti.

İlya Yaşin

Rusya’da muhalif siyasi faaliyetleriyle tanınan İlya Yaşin, ülkede düzenlenen birçok gösteride aktif rol almış ve kısa süreli hapis cezalarına maruz kalmıştır. Rusya Adalet Bakanlığı, yurt dışından finansman aldığı gerekçesiyle Yaşin’i 2022 yılında yabancı ajan listesine eklemiştir. Rus ordusu hakkında internet üzerinden asılsız iddialarda bulunduğu gerekçesiyle aynı yıl gözaltına alınan Yaşin, mahkeme tarafından 8,5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.

Yaşin, Rusya’da aşırılıkçılıktan tutuklu bulunan ve hapiste hayatını kaybeden Rus muhalif Aleksey Navalnıy’ın yardımcılarından biri olarak da bilinmektedir.

Rico Krieger

1993 doğumlu Alman vatandaşı paralı savaşçı Rico Krieger, geçen yıl Belarus’a turist olarak geldiğini ve Ukrayna istihbaratının yönlendirmesiyle Belarus’ta sabotaj eylemleri gerçekleştirdiğini, askeri tesislerin fotoğraflarını çektiğini itiraf etmiştir. Krieger, terör eylemi, ajanlık faaliyeti, paralı askerlik faaliyeti, aşırılıkçı grup oluşturmak ve aşırılıkçı gruba katılmak, patlayıcı taşımak ve depolamak, iletişim hatlarına kasıtlı zarar verme suçlarından yargılandı ve 24 Haziran’da idam cezasına mahkum edildi.

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Krieger hakkında af kararı çıkardı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Krieger’in 2015-2016 yılları arasında Almanya’daki ABD tesislerine güvenlik hizmeti sunan bir firma olan Pond Security’de çalıştığını belirtti. Ayrıca, Alman Kızıl Haçı da Rico Krieger’in geçmişte örgütün “bir bölge derneği” için hizmet ettiğini kaydetmiştir. Krieger’in, Ukrayna’daki yabancı paralı asker gruplarına katılmak için başvuru yaptığı ifade edilmektedir.

İdam cezası kararının ardından Belarus devlet televizyonunda yayınlanan videoda Krieger’in, Belarus lideri Lukaşenko’dan merhamet dilediği ve Alman hükümetini eylemsizlikle suçladığı gözlemlenmiştir.

Vadim Krasikov

Almanya’da Gürcistan vatandaşı Zelimhan Hangoşhvili’yi öldürmekle suçlanan Vadim Krasikov, müebbet hapse çarptırılmıştır. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) çalışanı olduğu iddia edilen Krasikov, Aralık 2021’den bu yana hapiste bulunmaktadır. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir dönem Çeçenistan Cumhuriyeti’nde bulunan Hangoşhvili’nin “ayrılıkçı” olduğunu belirtmiştir.