Başak Nur GÖKÇAM

Küresel ısınmanın etkileri, dünya genelinde yaşanan rekor sıcaklıklarla daha da belirgin hale geliyor. Okyanus ekosisteminin bu değişimden nasıl etkilendiğine dair yapılan ölçümler, 14 Mart 2023 tarihinden itibaren deniz suyu sıcaklıklarının her gün yeni rekorlar kırdığını göstermektedir. Artık hareket edebilen tüm deniz canlıları, daha serin alanlara doğru göç etmeye zorlanıyor.

Southampton Üniversitesi ve Deniz Biyolojisi Derneği (MBA) tarafından gerçekleştirilen yeni bir araştırma, artan okyanus sıcaklıklarının yol açtığı göç dalgasının etkileri üzerinde duruyor. Bu araştırmaya göre, balina köpekbalıklarının yeni yaşam alanlarına doğru kaymalarıyla birlikte, büyük gemilerin köpekbalıklarıyla karşılaşma oranlarının yüzyılın sonuna doğru günümüze kıyasla 15 bin kat artabileceği öngörülmektedir. Uzmanlar, bu durumun gemi-köpekbalığı çarpışmalarını artırabileceği ve balina köpekbalığı türünün neslinin tehdit altına girebileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

Üç Farklı Senaryo Belirlendi

Nature Climate Change dergisinde yayımlanan çalışma, balina köpekbalığı uydu izleme verilerini küresel iklim modelleriyle birleştirerek, bu türün üç farklı gelecekteki iklim senaryosundaki dağılımını tahmin etti. Araştırma sonuçları, yüksek emisyon seviyeleri altında bazı ulusal sularda 2100 yılına kadar, balina köpekbalıklarının yaşam alanlarında yüzde 50’nin üzerinde bir kaybın olabileceğini öngörüyor. Ayrıca, en büyük potansiyel kayıpların Asya bölgesinde yaşanması bekleniyor.

İklim değişikliğinin 2°C’den fazla olmaması hedefi doğrultusunda ise, bazı bölgelerde özellikle Avrupa’da çekirdek habitatta bir kazanım olabileceği gözlemlenmiştir.

Isınma Yavaşlarsa Risk Azalacak

Southampton Üniversitesi’nde kıdemli araştırma görevlisi ve MBA ortak yazarı Profesör David Sims, “Isınmayı yavaşlatabilir ve iklim değişikliğini hafifletebilirsek, öngördüğümüz değişimlerin daha az olması muhtemeldir. Bu, iklim değişikliğinin karmaşık etkilerinin eylemlerimizle hafifletilebileceğini gösteriyor” şeklinde açıklamada bulundu.

Çalışma sonucunda, bazı yeni uygun yaşam alanlarının yoğun nakliye rotalarıyla örtüşen bölgeleri tespit eden ekip, Kuzey Pasifik Okyanusu’nun ABD kıyısında, Doğu Çin Denizleri’nin Japon kısmında ve Kuzey Atlantik Okyanusu’nun Sierra Leone kıyısında benzer durumların gözlemlendiğini belirtti. Örneğin, Meksika Körfezi’nin Meksika kısmında, ana yaşam alanlarının Körfez’in merkezindeki yoğun nakliye rotalarından uzaklaşarak daha kıyı sularına doğru kaymasıyla birlikte bu bölgelerde balina köpekbalıklarının görülme sıklığında azalmalar kaydedilmiştir.

Yüzde 1200 Genişleme Olacak

Mevcut nakliye seviyeleri değişmese bile, gelecekteki tüm iklim senaryolarında genel olarak gemi birlikteliğinin artacağına dikkat çeken Profesör Sims, 2050 yılına kadar yüzde 1200’e varan bir genişleme olacağını ekledi. Womersley, insanların ve çevrenin etkileşimli baskılarının iklim değişikliğinin hareketli deniz türlerini dolaylı olarak etkileyebileceğini gösterdiğini belirterek, “Bu, nesli tükenmekte olan türlerin yönetimi etrafındaki tartışmalara iklim değişikliğini dahil etmenin önemini vurguluyor” dedi.