Hamide HANGÜL

Enflasyonist bir ortamda yükselen faiz oranları, artan inşaat maliyetleri, durulmayan fiyatlar ve pahalılaşan krediler konuta erişimi giderek zorlaştırmaktadır. Ortalama 2 milyon liralık bir konut kredisinde faiz oranları %3,5 ile %5,89 arasında değişirken, taksit ödemeleri 70 bin ile 118 bin lira arasında olmaktadır. Tüm bu faktörler, konut satışlarına ciddi bir düşüş olarak yansımaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haziran 2024 verilerine göre, bu yılın ilk yarısında konut satışları %3,7 oranında gerilerken, ipotekli satışlar %57,7’lik bir oranla dramatik bir düşüş göstermiştir. Böylelikle, ipotekli satışların toplam satışlar içindeki payı son 11 yılda %40’tan %8,6’ya gerilemiştir.

Yükselen inşaat maliyetlerinin yanı sıra finansal sıkışıklığın projeleri olumsuz etkilediğini ifade eden Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik ile sektördeki son gelişmeleri değerlendirdik. Kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında yerel yönetimlerde uzman personel sıkıntısının sürdüğünü, bunun kentsel dönüşüm projelerinin beklemesine neden olduğunu vurgulayan Hakan Şişik, “Özellikle ilçe belediyelerinde bu sorun devam ediyor. Personel kaydırmaları yapılıyor ve kişi başına düşen dosya sayısı artmaya başladı” dedi.

Kadıköy’de Dosya Sayısı 1000’i Bulur

Bu şekilde belediyelerde bekleyen dosya sayısını bilmenin mümkün olmadığını belirten Şişik, “Ancak İstanbul Kadıköy’de tahmini olarak yıl sonuna kadar 1000’e yakın dosyanın geleceği düşünülüyor” şeklinde konuştu. Enflasyonist ortamda yüksek faizler ve kredi musluklarının kısılmasıyla yaşanan finansal sıkışıklığın inşaat işlerine de yansıdığına işaret eden Şişik, “Müteahhitler ellerindeki işleri ya azaltıyor ya da yavaşlatıyor. Mevcut finansal şartlardan dolayı üç şantiyesi olan bir müteahhit devretmenin yollarını arıyor. Bankalardan uzun vadede düşük faizli kredi almak artık çok zor. Kredi muslukları müteahhitlere kapanmış durumda. Bu oranlarda kimse kredi almak istemiyor. Kadıköy’deki duruma baktığınızda neredeyse işlerinin yarısını devretmeye hazır müteahhitler var. Çünkü finansmana erişim oldukça zor” diye ekledi.

Devretmeye Hazır Proje Sayısı 100’ü Bulup Bulmadığı

“Devretmeye hazır proje sayısının 100’ü bulup bulmadığı” sorusuna Hakan Şişik, “Devir arayan müteahhitler var” şeklinde yanıt verdi.

İnşaat Maliyeti Arsa Hariç 30 Bin TL’den Başlıyor

Konut talebinin yüksek, arzın ise düşük olduğuna dikkat çeken Hakan Şişik, bu dengesizliğin konut fiyatlarına artış olarak yansıdığını vurguladı. İnşaat maliyetlerinin de sürekli arttığına değinen Şişik, “Çoğu döviz bazlı hammaddelerden oluştuğu için inşaat malzemelerinin fiyatları da sürekli artmakta. Bugün her bir metrekarede inşaat maliyeti, arsa hariç 30 bin TL’den başlamaktadır. Yani, 100 metrekarelik bir inşaatın maliyeti 3 milyon TL’ye ulaşmaktadır. Bu nedenle enflasyonist ortamda müteahhitlerin işleri oldukça zor. Neredeyse yüzleştiği tüm alanlarda problemler mevcut” değerlendirmesinde bulundu.

Sektörde Her Branşta Personel Eksiği Var

İnşaat sektöründe her branşta personel sıkıntısının devam ettiğini vurgulayan Hakan Şişik, “Sıvacı, boyacı, kalıpçı, duvar ustası, vinç operatörü gibi birçok alanda yetişmiş personele ihtiyaç var” dedi. Şişik, eleman sıkıntısının işlerin uzamasına da neden olduğunu, bazı projelerin 8 ay gecikmeli tamamlandığını ifade etti.

AYİDER Genel Sekreteri Emrullah Tellioğlu ise Almanya’nın günümüzde elektriğini %100 temiz enerjiden sağlayan yapılara sahip olduğunu belirterek, çevre dostu yeşil binalar ile su kullanımında %40-50, elektrik enerjisinde ise %100 tasarruf sağlamanın mümkün olduğunu vurguladı.

Kira Sorununun Çözümü Kentsel Dönüşüm Projesinde

Konut arzı ve kira sorununun çözümü için kentsel dönüşüme dikkat çeken Hakan Şişik, “Doğru yerlerde, doğru projelerle arz-talep dengesi gözetilmeli. Kamuya ait yerlerde değil, dönüşüme ihtiyacı olan mevcut yapıların dönüştürülmesi gerekiyor. Bu sayede ihtiyaca dönük, daha küçük metrekarelerde 1 artı 1 alanlar üretilebilir. Küçük metrekarelerde konut üretmek daha mantıklı. Kamusal bir arazide sıfırdan konut üretmenin bugünkü şartlarda bir faydası yok, kentsel dönüşüm açısından da aynı durum söz konusu. Kamu, bu yönde müdahil olursa piyasadaki arz-talep dengesi de düzelir. Mevcut finansal durumdan sıyrılmadan bir şeyler rayına girmeyecek” ifadelerini kullandı.

Su Kıtlığı Yerine ‘Tüketimi Nasıl Azaltırız’ı Konuşmalıyız

Kentsel dönüşümün, binaların çevre dostu yapılara dönüştürülmesi için de bir fırsat olabileceğini belirten Hakan Şişik, “Londra’da bazı çevreci binalarda atık su 8 kez kullanılabiliyor. Biz de kentsel dönüşüm sürecinde yeşil binalar için çalışmalıyız. Yatırım seviyesi belki 10 bin dolardan 500 bin dolara kadar olan bir aralıkta binalarda çevresel faktörler, gri su atıkları, enerji panelleri ve yağmur sularının toplanması sağlanabilir. Bu zorunlu olmalı. Vatandaşa bu yatırımın 2 yıl içinde geri dönüşümünün sağlanacağını anlatmalıyız. Bugün su kıtlığını konuşuyoruz. Onun yerine ‘su kullanımını nasıl azaltırız’ konusunu ele almalıyız. Çünkü bir diş fırçalamada ya da el yıkamada akıp giden su tüketimi oldukça fazla. Bu nedenle binalarda çevresel etki zorunlu hale gelmeli. En azından 5 binlik planlarda işlenmeli ve zorunlu hale getirilmelidir” önerisinde bulundu.