Hamide HANGÜL

Türkiye’de barınma ihtiyacının artmasıyla birlikte, yüksek kredi faizleri ve krediye erişimde yaşanan zorluklar, banka kredisiyle konut almayı oldukça güçleştiriyor. Bu durum, kiralık konutlara olan talebin artmasına ve dolayısıyla fahiş kiraların meydana gelmesine yol açarken, ev sahipleri ile kiracılar arasındaki anlaşmazlıkları da giderek derinleştiriyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), yaklaşık 1,5 ay önce bankaların sermaye yeterliliği hesaplamasında bireysel ve konut kredilerine uygulanan ilave risk ağırlığını kaldırarak, faiz yükünün azaltılmasına yönelik bir adım attı. Kamu bankaları arasında ilk olarak Ziraat Bankası, ‘ilk evini alacaklara’ sunduğu konut kredisi faiz oranını 5-10 yıl vadede yüzde 3,09’dan yüzde 2,79’a indirdi. Bu gelişmenin ardından, özel ve yabancı bankalardan da benzer indirimler gelmeye başladı.

Sektördeki konut kredisi faiz oranları, yüzde 5,5’in üzerine çıkarken, bazı özel bankalarda bu oranlar yüzde 2,89, yüzde 2,99 ve yabancı bankalarda ise yüzde 2,84’e kadar geriledi. Böylelikle, konut kredisi faiz yükü önemli ölçüde azalmış oldu.

4 Mevduat Bankası İndirim Yaptı

Son gelişmelerle birlikte, bir kamu bankası, iki özel banka ve bir yabancı banka olmak üzere, ilk evim konut kredisi faizlerini yüzde 3’ün altına çeken mevduat bankası sayısı dört oldu. Sektördeki güncel konut kredisi faiz oranları ise yüzde 2,79 ile 6,99 arasında değişiklik gösteriyor. BDDK düzenlemesi öncesinde, 120 ay vadede aylık ortalama yüzde 4,5 faizle 1 milyon liralık konut kredisi taksitleri 45,3 bin liraya ulaşırken, yeni oranlarla aynı tutar ve vadede taksitler 29 bin 421 liraya kadar düşüyor. Bu da aylık taksitlerde yaklaşık 16 bin liralık bir indirim sağlıyor.

Faiz oranları yüzde 4,5 ve yüzde 5,5’i aştığında, toplam geri ödeme miktarları 5,4 milyon lira ile 6,6 milyon lira arasında değişirken, yeni oranlarla aynı vade ve tutarda toplam geri ödeme 3,5 milyon lira olarak gerçekleşiyor. Kredinin yıllık maliyetinin de yaklaşık yüzde 70’ten yüzde 40’a düştüğü görülüyor.

Bankacılık sektöründen edinilen bilgilere göre, kredi faizlerindeki düşüşle birlikte ev sahibi olma isteği artış gösterdi. DÜNYA’ya konuşan bir bankacı, “Önceden yüksek faiz oranları nedeniyle konut kredisi talebi oldukça düşüktü. Ancak kamu bankasının ilk adımı atması sonrasında kredilere yönelik büyük bir talep patlaması yaşandı” şeklinde değerlendirdi.

Konut kredilerindeki bu hareketlilik, resmi rakamlara da yansımış durumda. BDDK verilerine göre, 20 Eylül haftasında 462,70 milyar lira olan konut kredileri, 1 Kasım haftasında 481,5 milyar liraya yükseldi. Böylelikle, düzenleme sonrasında son 6 haftada konut kredileri 18,8 milyar liralık bir artış kaydetti. Bir önceki 6 haftayı kapsayan 16 Ağustos – 20 Eylül döneminde ise söz konusu krediler yalnızca 8,9 milyar lira artmıştı. Bu, BDDK düzenlemesi sonrasında konut kredisi talebinin iki katına çıktığını gösteriyor.

İpotekli Satışların Payı %40’tan %11,2’ye Geriledi

Krediye erişim zorluğu ve yüksek faiz oranlarının etkisi, konut satışlarına da olumsuz yansımış durumda. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2013 yılında toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 40’a yaklaşmışken, bu yıl eylül ayında bu oran yüzde 11,2 seviyesine geriledi. İpotekli konut satışlarının toplam satışlar içindeki payı, geçen yıl aralıkta yüzde 4,4 ile en düşük seviyeyi görmüştü. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların azalması, nakit ve firma bünyesindeki kampanyalarla senetli satışların payını yüzde 90’a kadar çıkardı.

Kredi Talebini En Fazla Kamu Bankaları Karşıladı

Bu dönem boyunca, kredi ihtiyacının 255,61 milyar liralık kısmı kamu bankaları, 88,4 milyar liralık kısmı yabancı bankalar ve 134,6 milyar liralık kısmı ise yerli özel bankalar tarafından karşılandı. Kredi faizlerinin yıllık ağırlıklı ortalama 45,1’i gördüğü 5 Nisan haftasında, konut kredileri gerileme eğilimine girmiş ve bir süre dalgalı bir seyir izledikten sonra yıllık ortalama yüzde 43,7’yi gördüğü 26 Temmuz haftasında yukarı yönlü bir eğilim sergilemiş, sonraki haftalarda ise düşük hızda ilerlemiştir.