Başak Nur GÖKÇAM

Sanayi devrimi ile birlikte insan faaliyetleri ve fosil yakıt tüketimindeki artış, gezegenimizin hızla ısınmasına yol açmıştır. Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nin 2023 İklim Değişikliği Raporu’na göre, 1850-1900 yıllarına kıyasla 2011-2020 yılları arasında küresel sıcaklık 1.1 derece artmıştır. Bu ısınma, iklim değişikliği etkileri ile birlikte, gezegenin geleceği için büyük bir tehdit oluşturuyor. Isınmanın ilerlemesini bir nebze olsun yavaşlatmak ve sabit tutmak, gelecek nesiller açısından kritik bir önem taşımaktadır. Bu bağlamda, 2015 yılında Paris İklim Anlaşması’nda küresel ısınmayı 2 derecenin altında tutmak ve ada ülkelerinin sular altında kalmaması için 1.5°C ile sınırlamak kararlaştırılmıştır. Türkiye’nin de imza attığı bu anlaşma, küresel ısınmaya karşı emisyonları azaltma taahhütlerini içermektedir. Ancak mevcut durum, bu taahhütlerin yeterli olmadığını göstermektedir; gezegenin ısınma süreci beklenenden daha da kötüye gitmektedir.

Birden Fazla İklim Modeli ile Çalışıldı

Yeni bir araştırmaya göre yapay zeka, dünyanın büyük bir bölümünde sıcaklıkların daha önce tahmin edilenden çok daha hızlı bir şekilde 3°C’ye yükseleceğini öngörmüştür. Environmental Research Letters dergisinde yayımlanan bu çalışma, Colorado Eyalet Üniversitesi’nden profesör Elizabeth Barnes, Stanford Üniversitesi’nden profesör Noah Diffenbaugh ve ETH-Zürih’ten profesör Sonia Seneviratne tarafından yürütülmüştür. Araştırmada, üç öncü iklim bilimci tarafından, daha doğru bölgesel tahminler sunmak amacıyla birden fazla iklim modeli ve gözlem verileri bir araya getirilmiştir. On küresel iklim modelinden elde edilen verileri birleştirerek, iklim bilimcileri Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) tanımladığı kara bölgelerinin çoğunun 2040 veya daha öncesinde kritik 1,5°C eşiğini aşacağı sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca, bazı bölgelerin de 2060 yılına kadar 3,0°C eşiğini aşması beklenmektedir. Bu durum, daha önceki çalışmalarla öngörülen tarihlerden daha erkendir.

Yenilikçi Teknolojiler İklim Modellemeleri için Önemli

Çalışmaya ilişkin değerlendirmesinde Elizabeth Barnes, “Araştırmamız, bölgesel tahminleri iyileştirmek ve eyleme geçirilebilir içgörüler sağlamak amacıyla, transfer öğrenimi gibi yenilikçi yapay zeka tekniklerinin iklim modellemesine dahil edilmesinin önemini vurguluyor” şeklinde açıklamada bulunmuştur.

Esas Zorluk Belirsizlik

Stanford Üniversitesi’nde profesör olan ve makalenin ortak yazarı Noah Diffenbaugh, “Sadece küresel sıcaklık artışlarına değil, aynı zamanda yerel ve bölgesel alanlardaki belirli değişikliklere odaklanmak önemlidir. Bölgesel ısınma eşiklerine ne zaman ulaşılacağını belirleyerek, toplum ve ekosistemler üzerindeki belirli etkilerin zamanlamasını daha net bir şekilde öngörebiliriz. Zorluk, bölgesel iklim değişikliğinin daha belirsiz olabilmesidir; çünkü iklim sistemi daha küçük mekansal ölçeklerde doğası gereği daha gürültülüdür. Atmosferdeki, okyanustaki ve kara yüzeyindeki süreçler, belirli bir bölgenin küresel ölçekteki ısınmaya tam olarak nasıl tepki vereceği konusunda belirsizlik yaratır” ifadelerini kullanmıştır.

Temel Bulgular

Araştırmacılar, yapay zeka tabanlı transfer öğrenmesini kullanarak sıcaklık artışlarını tahmin etmek için 10 farklı iklim modelinden gelen verileri analiz etmiş ve şu sonuçlara ulaşmışlardır:

2040 yılına kadar 34 bölgenin ısınmasının 1,5°C’yi aşması bekleniyor.
Bu 34 bölgenin 31’inin 2040 yılına kadar 2°C’lik ısınmaya ulaşması öngörülüyor.
Bu 34 bölgenin 26’sının 2060 yılına kadar 3°C’yi aşan ısınmaya sahip olması bekleniyor.

Eşiğe Daha Hızlı Ulaşacak Bölgeler Hangileri? Çalışmaya göre Güney Asya, Akdeniz, Orta Avrupa ve Sahra Altı Afrika’nın bazı bölgelerinin bu eşiklere daha hızlı ulaşması beklenmektedir; bu da savunmasız ekosistemler ve topluluklar için riskleri artırmaktadır.