Güney Kore Anayasa Mahkemesi’nden Yoon Suk Yeol’a Darbe

Güney Kore’de Anayasa Mahkemesi, devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un sıkıyönetim ilanının, anayasada belirtilen “ulusal kriz” koşullarını karşılamadığına ve bu nedenle anayasa ile çeliştiğine hükmetti. Mahkeme, Yoon’un sıkıyönetim ilanının hemen ardından, kararın iptal edilmesini engellemek amacıyla Ulusal Meclise asker göndererek yasalara aykırı hareket ettiğini vurguladı.

Bu gelişmelerin ardından Anayasa Mahkemesi, Ulusal Meclis tarafından sunulan azil talebini kabul ederek, Yoon’un sıkıyönetim ilanı sebebiyle görevden alınmasını onayladı. Azil kararının ardından Yoon hemen görevden alınırken, Güney Kore, 60 gün içinde yeni bir devlet başkanlığı seçimi yapmak zorunda kaldı.

SIKIYÖNETİM İLANI

Yoon Suk Yeol, 3 Aralık 2024 tarihinde yaptığı televizyon konuşmasında, “muhalefetin devlet karşıtı aktivitelerine karıştığı” iddiasıyla sıkıyönetim ilan etti. Ancak, Ulusal Meclis’te yapılan oylamada bu kararın iptal edilmesi ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmasıyla geri adım atmak zorunda kaldı. Ulusal Meclis, 14 Aralık 2024 tarihinde Yoon’un azlini talep eden bir oylama gerçekleştirdi ve Yoon, Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karara kadar geçici olarak görevden uzaklaştırıldı.

Azil davasının yanı sıra, sıkıyönetim ilanına dair yürütülen adli soruşturma kapsamında Yoon, 15 Ocak’ta gözaltına alındı ve böylece ülke tarihinde gözaltına alınan ilk devlet başkanı unvanına sahip oldu. Seul Batı Bölge Mahkemesi, Yoon’u “ayaklanmaya liderlik etmek” ve “görevi kötüye kullanmak” suçlamalarıyla 19 Ocak’ta tutukladı. Güney Kore Savcılığı, 26 Ocak’ta Yoon hakkında bu suçlamalarla iddianame hazırladı. Ancak, Seul Merkez Bölge Mahkemesi, Yoon’un tutukluluğunu iptal ederek fiziksel gözaltı olmadan yargılanmasına izin verdi ve Yoon, 8 Mart’ta serbest bırakıldı.

AZİL SÜRECİ

Güney Kore’de bir devlet başkanının görevden alınabilmesi için Ulusal Meclise sunulan azil önergesinin meclisin üçte iki çoğunluğu tarafından onaylanması gerekmektedir. Diğer siyasi figürlerin azli için ise salt çoğunluk yeterli olmaktadır. Azil oylaması sonrasında, azil talebi Anayasa Mahkemesi’ne iletilmektedir. Mahkeme, azil süreciyle ilgili kanıtları incelemek ve değerlendirmek amacıyla duruşmalar düzenler. Anayasa Mahkemesi’nin azil istemini onaylamak ya da reddetmek için 6 aylık bir süresi bulunmaktadır. Mahkemedeki 9 yargıçtan 6’sının onayı durumunda, lider görevden alınmaktadır. Şu anda mahkemede 8 yargıç görev yapmaktadır.

Güney Kore Ulusal Meclisi’nin 14 Aralık’taki oylamasında nitelikli çoğunluğun sağlanmasıyla Yoon’un azli talep edilmiştir. Anayasa Mahkemesi, yargılamanın ardından Yoon’un azline karar verirken, Yoon, 2017’de azledilen eski Devlet Başkanı Park Geun-hye’nin ardından bu şekilde görevden alınan ikinci devlet başkanı olmuştur.