Tüm dünyada hava yolu şirketleri ve havalimanları, engelli, hasta, yaşlı ya da hareket kabiliyeti kısıtlı yolculara yönelik bir dizi özel hizmet sunmaktadır. Küresel sivil havacılık sektörünü düzenleyen uluslararası kuruluşlar, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla Kanada’nın Montreal kentinde bir araya gelerek engelli yolcuların seyahat konforunu artırma ve havalimanlarında hizmetlere erişimi kolaylaştırma konularını ele almışlardır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), küresel nüfusun yaklaşık yüzde 16’sını temsil eden 1,3 milyardan fazla bireyin bir tür engellilikle yaşadığını tahmin ediyor. Ayrıca, nüfusun yaşlanması ile birlikte engelli bireylerin oranının artacağı öngörülmektedir. Hem devletler hem de havacılık endüstrisini oluşturan hava yolu şirketleri ve havalimanları, engelli yolculara erişilebilir ve konforlu bir hava yolu seyahati sunmak amacıyla kapsamlı çalışmalar yapmaktadır.

İnsan Onuruna Yakışan Seyahat Önemi

Sivil havacılığın önde gelen otoritesi ICAO’nun Genel Sekreteri Juan Carlos Salazar, “Evrensel olarak koordine edilmiş ve erişilebilir hava taşımacılığı, ancak havacılık değer zinciri boyunca yakın iş birliği ile gerçekleştirilebilir. ICAO, bu öncelik konusunda IATA ve ACI ile olan işbirliğini güçlendiriyor. Tüm tarafların katılımıyla hava yolculuğundaki mevcut engelleri başarılı bir şekilde aşabiliriz.” dedi.

THY dahil, 330 havayolu şirketini çatısı altında toplayan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Genel Direktörü Willie Walsh ise şu noktaların altını çizdi: “Havayolları, engelliler de dahil olmak üzere her yolcu için emniyetli, güvenilir ve insan onuruna yakışan bir seyahat sağlamak istiyor. Bunu sağlamak için havayolları, havalimanları ve engelliler topluluğu birlikte çalışmalıdır. Ayrıca, engelli yolculara yönelik ulusal ölçekli düzenleyici çerçevenin, yolculuğun nerede başladığına ve bittiğine bakılmaksızın başarılı bir hizmet sunumunu destekleyici şekilde olması gerekiyor. Tüm bu oyuncular arasındaki koordinasyon, engelli yolcuların güvenle seyahat etmelerini sağlamanın anahtarıdır.”

Engelli Yolculara Sunulan Hizmetler

Havayolları ve havalimanları, engelli veya hareket kısıtlı yolculara sunulan hizmetleri; görme ve işitme özürlüler, fiziksel ve zihinsel engelliler, yaşa bağlı rahatsızlığı olanlar, rehber köpekler, akülü özel tekerlekli sandalyeler, piller, solunum cihazları ve hayati ilaçlar gibi başlıklar altında düzenlemektedir.

Engelli veya hareket kısıtlı yolculara sunulan tekerlekli sandalye hizmeti en göze çarpan kolaylık olsa da, engelli yolcular açısından havalimanlarına gelişle başlayan ve check-in işlemleri dahil uçağa geçinceye kadarki tüm aşamalarda sayısız zorluklar yaşanabilmektedir.

THY’nin Kapsamlı Düzenlemeleri

Türk Hava Yolları (THY), “Engelli veya hasta yolcularımızın rahat ve endişesiz koşullarda seyahat etmesini önemsiyoruz ve özel ihtiyaçları bulunan yolculara birçok ayrıcalıklı hizmet sunuyoruz.” görüşünü temel bir politika olarak benimsemiştir. THY, özel hizmet gerektiren yolcular için web sayfasında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Sayfada şu noktalara dikkat çekilmektedir:

“Özel gereksinimli yolcularımıza talep etmeleri halinde ve imkanlar dahilinde check-in, pasaport ve biniş işlemleri esnasında öncelik tanıyoruz.”
“Bu yolcularımızın koltuklarını, seyahat edecekleri uçağın uygunluk ve müsaitlik durumuna göre ön sıralardan ayırmaya gayret ediyoruz.”
“Uçuştan en az 48 saat önce tekerlekli sandalye talebinde bulunan ve talebi onaylanan yolcularımıza ücretsiz tekerlekli sandalye hizmeti sunuyoruz.”

Uluslararası uçuş kuralları gereği bazı rahatsızlıkları bulunan yolcuların uçuşlara kabul edilmediği de vurgulanmaktadır. THY, bulaşıcı hastalığı olmayan ve yolculuk etmesinde tıbbi açıdan herhangi bir engel bulunmayan hasta yolcuları, “uçakla seyahat etmesinde sakınca yoktur” ibaresi bulunan ve uçuştan en fazla 10 gün önce hazırlanmış doktor raporu ibraz etmeleri koşuluyla uçuşlara kabul etmektedir. Özel gereksinimli ya da hareket kabiliyeti geçici olarak kısıtlı yolcular, sağlık durumlarına göre yalnız başlarına ya da bir refakatçi eşliğinde uçuşlara katılabilirler. Kişisel ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olan yolcuların bir refakatçi gözetiminde uçuşa katılmaları gerekmektedir. Zihinsel engeli bulunan yolcuların da uçuşa mutlaka bir refakatçi gözetiminde katılması zorunludur. Uçuş sırasında kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumda olan fiziksel engelli yolcular, refakatçileri olmadan, tek başlarına seyahat edebilirler.

Havayolları Engelli Bireylere Erişimi Kolaylaştırıyor

Lufthansa: “Özel ihtiyaçları olan bir yolcuysanız, seyahatinizi sorunsuz hale getirmek için ihtiyacınız olan desteği size sağlayabiliriz. Lufthansa, engellilik nedeniyle insanların seyahat etmesini reddetmez.”
Singapur Airlines: “Her yolcunun bizimle gerçekleştirdiği yolculuğu önemsiyoruz. İster havaalanında, ister uçuşta veya uçuş bağlantıları yaparken engelli yolcularımıza bakım ve yardım sağlamak bizim için bir mutluluktur.”
British Airways: “Engelli seyahat eden müşteriler için uçuşları mümkün olduğunca kolaylaştırmaya kararlıyız. Hizmetimizi sürekli geliştiriyoruz ve görünür ve görünmez engelleri olan müşteriler için tercih edilen havayolu olmayı hedefliyoruz.”
American Airlines: “Müşteriler için olumlu bir seyahat deneyimi sunmaya kendimizi adadık. Seyahatinizi çevrimiçi olarak rezerve ederken yardım talep edebilir veya özel istekleriniz varsa bizi arayabilirsiniz. Her şeyin hazır olduğundan emin olmak için bir koordinatör sizinle iletişime geçecektir.”

İGA’nın Erişilebilirlik Çabaları

İGA İstanbul Havalimanı, bu alandaki çalışmalarıyla ulusal ve uluslararası birçok ödül kazanmış olup, Uluslararası Havalimanları Konseyi’nin (ACI) ‘Erişilebilirlik Akreditasyonu’nu dünyada alan ilk havalimanı olma özelliğini taşımaktadır. “Seyahat her birey için bir hak” anlayışıyla çalışmalarını sürdüren İGA, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü kapsamında Ulaşımda Erişilebilirlik kategorisinde ödüle layık görülmüştür.

İGA, engelli öncelikli geçişleri, oturma noktaları, işitme cihazı kullanan misafirler için indüksiyon döngü cihazları, her tuvalet bölgesindeki sesli boş/dolu uyarısı yapan engelli tuvaletleri, erişilebilir deskler ve yeterli genişlikteki geçiş alanları ile erişilebilirlik standartlarını sağlamaktadır. Tüm erişilebilirlik faaliyetlerini “İGA Yanımda” uygulamasıyla misafirlerine sunan İGA, Rota Yanımda ve Erişilebilir Rota hizmeti ile baston kullanan görme engelli bireylere bağımsızlık kazandırmayı hedeflemektedir.

“Rota Yanımda” uygulaması ile görme engelli bireylere bulunduğu konum ve etrafındaki mekanlar hakkında bilgi sağlanmakta, diledikleri noktaya rota çizerek sesli yönlendirme yapılmaktadır. Ayrıca, check-in bölgesinde iki, dış hatlar giden yolcu bölgesinde bir, iç hatlar giden yolcu bölgesinde bir sessiz oda, sese ve kalabalığa duyarlı misafirlere sakin bir alan sunmaktadır. Havalimanında 23 noktada yer alan Dijital Danışma Kioskları, tekerlekli sandalyeli bireylerin harita üzerinde konum aramasına ve bu konuma rota çizdirmesine olanak tanımaktadır.