Elektrikli Araç Dönüşümü

Hüseyin VATANSEVER Küresel ölçekte bir elektrikli araç dönüşümü yaşanıyor. 20. yüzyılın egemen teknolojisi olan içten yanmalı motorlara dayalı taşıtlar, 21. yüzyılda yerini elektrik motorlu eşdeğerlerine bırakıyor. Daha önce kullanışlılığı sorgulanan elektrikli otomobiller, günümüzde daha yaygın bir şekilde kullanılmakta. Sera gazı emisyonlarını azaltma ve iklim krizi ile mücadele bilinci, elektrikli araçlara olan talebi artıran başlıca etkenler arasında yer alıyor. Ayrıca, her geçen gün daha fazla ülkede elektrikli otomobiller kitlesel tüketim ürünü haline geliyor.

Günümüzde, küresel otomobil filosundaki elektrikli otomobil sayısı 40 milyonu aşmış durumda ve bu artışın hızla devam etmesi bekleniyor. Zira, yalnızca 2022 yılında yollarda bulunan elektrikli otomobil sayısı 26 milyondu. Uluslararası Enerji Ajansı’nın ‘Küresel Elektrikli Araçlar Görünümü 2024 Raporu’na göre, elektrikli araç satışları 2023 yılında bir önceki yıla göre %35 artışla neredeyse 14 milyona ulaştı. Söz konusu raporda, küresel satışlardaki artış eğiliminin devam etmesiyle 2024 yıl sonuna kadar yaklaşık 17 milyon satış gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu, global pazarda satılan her 5 araçtan 1’inin elektrikli olacağı anlamına geliyor.

Bu satışların %95’inin Çin, Avrupa ve ABD’de gerçekleştiği gözlemleniyor. Daralan kâr marjları, batarya üretiminde kullanılan maden ve metallerin fiyatlarındaki dalgalanmalar, yüksek enflasyon ve bazı ülkelerde elektrikli araç alımını teşvik eden desteklerin kademeli olarak kaldırılması gibi zorluklara rağmen, küresel satış verilerindeki artış eğilimi devam ediyor. 2024 yılının ilk çeyreğinde, elektrikli otomobil satışları 2023 yılının aynı dönemine göre %25 artış gösterdi. Bu benzer artış, 2022’nin aynı dönemine göre de kaydedilmişti.

Küresel ölçekte öne çıkan ilk üç pazara baktığımızda, 2024 yılında elektrikli araçların pazar payının Çin’de %45, Avrupa’da %25 ve ABD’de %11’e ulaşması bekleniyor. Türkiye’de ise tam elektrikli otomobiller, 2011 yılında sadece 24 otomobilin trafiğe kaydedilmesiyle yollara çıkmaya başladı. 2011 ile 2022 yılları arasında, elektrikli otomobil sayısı her yıl ortalama %100 artış gösterdi. Ağustos 2024’te 138 bin 429 olan elektrikli araç sayısı, Eylül’de 146 bin 965’e ulaştı. Yerli elektrikli otomobil Togg’un satışa sunulmasıyla birlikte, elektrikli mobilite altyapısının gelişimi ve şarj istasyonlarının yaygınlaşması, satış artışını destekledi.

Elektrikli Araç Şarj Altyapısı

Elektrikli araç şarj soket sayısı %3,96 arttı Elektrikli araç şarj noktası veya soket sayısı, Eylül ayında bir önceki aya göre %3,96 artarak 23 bin 377’ye yükseldi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) Eylül ayına ilişkin “Şarj Hizmeti Piyasası Aylık İstatistikleri” raporuna göre, şarj istasyonlarının toplam kurulu gücü, Eylül’de bir önceki aya göre %8,70 artışla 1.511 megavat oldu. Bu dönemde, AC şarj noktası sayısı 14 bin 226’dan 14 bin 543’e, DC şarj noktası sayısı ise 8 bin 259’dan 8 bin 834’e yükseldi.

Elektrikli Araç ve Şarj İstasyonu Sayısı Artacak Türkiye’nin 2035 yılında elektrikli araç sayısının 4,2 milyon adede, şarj soketi sayısının ise yaklaşık 348 bin adede ulaşacağı öngörülüyor. EPDK’ya göre, 2035 yılına gelindiğinde elektrikli araç sayısı düşük senaryoda 1 milyon 779 bin 488, orta senaryoda 3 milyon 307 bin 577, yüksek senaryoda ise 4 milyon 214 bin 273’e çıkacak. Şarj altyapısına yönelik çalışmaların geliştirilmesiyle, şarj istasyonu ve soket sayılarında da artış bekleniyor. 2030 öngörülerine göre, şarj soket sayısı düşük senaryoda 83 bin 543, orta senaryoda 142 bin 824 ve yüksek senaryoda 181 bin 274 olacak. Şarj soket sayısının 2035’te ise düşük senaryoya göre 146 bin 916, orta senaryoya göre 273 bin 76, yüksek senaryoya göre ise 347 bin 934 olması bekleniyor.