Nagihan KALSIN

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, vatandaşların temel ihtiyaçlarına yönelik faturalandırma sistemlerini geliştirmek için çalışmalarını hızlandırdı. Bu çerçevede, elektrik tarifelerinin ardından doğalgazda da kademeli tarifeye geçilmesi bekleniyor. Söz konusu uygulamanın, kış döneminde hayata geçmesi öngörülüyor. Yeni sisteme göre, illerin ortalama doğalgaz tüketimleri dikkate alınarak her bir şehre özel ayrı kademe belirlenmesi planlanıyor. Belirlenen kademenin altında kalan tüketiciler, doğalgazı daha uygun fiyatlarla kullanabilecekler.

Bu yılın başında, elektrik tarifelerinde maliyet esaslı bir döneme geçilmesiyle birlikte, yıllık elektrik tüketimi 5.000 kilovatsaatin üzerinde olan mesken aboneleri, 1 Şubat’tan itibaren elektriğin gerçek maliyetini ödemeye başlamıştı. Benzer bir uygulamanın doğalgazda da uygulanması bekleniyor. Türkiye’de doğalgazı en fazla tüketen iller Hakkari ve Erzurum iken, en az tüketen iller ise Adana ve Osmaniye olarak kaydediliyor. Atık Yönetimi ve Atıktan Enerji Üreticileri Derneği (TAYED) Başkanı Ali Rıza Öner, “Bakanlık, gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaşarak desteklemenin doğru yere yapılması için elektrik tarifesindeki uygulamayı doğalgazda da hayata geçirecek. Doğalgazda soğuk ve sıcak iller ayrıştırılarak kimsenin mağdur edilmemesi sağlanacak” dedi.

Bu kış sistemin devreye alınması planlanıyor

Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) verilerine göre, Türkiye’de her 100 haneden yaklaşık 59’u ısıtma, pişirme ve sıcak su ihtiyaçlarını karşılamak için doğalgaz kullanıyor. Öner, hanelerde doğalgazın büyük bir kısmının ısınmak amacıyla kullanıldığını ve bunun soğuk iklime sahip illerde bir dezavantaj oluşturduğunu ifade etti. “Bakanlık, bu sebeple her il için ayrı bir kademe belirleyerek vatandaşları mağdur etmemeyi ve soğuk-sıcak iklime sahip illerin ayrımını yapmayı hedefliyor” diye ekledi.

Son açıklanan 2023 verilerine göre, hane başı ortalama tüketimin en yüksek olduğu şehir Hakkari, 1401 metreküp ile bu şehri 1.348 metreküple Erzurum, 1.317 metreküple Ardahan, 1.311 metreküple Muş ve 1.224 metreküple Ağrı takip ediyor. En az tüketim ise sırasıyla 521 metreküp ile Adana, 527 ile Osmaniye, 531 ile Mersin ve 566 metreküp ile Antalya’da gerçekleşiyor. İstanbul’da ise haneler bir yılda ortalama 869, Ankara’da 1067, İzmir’de 736 metreküp gaz tüketiyor. Bakanlık, tüm bu verileri dikkate alarak her il için ortalama tüketim belirleyerek, bu tüketimin altında kalanları desteklemeye devam ederken, üstünde kalanlara ise gerçek maliyetleri yansıtmaya başlayacak” dedi.

Yeni düzenlemelere ihtiyaç var

Elektrik, su ve doğalgaz gibi temel ihtiyaçlara yönelik mevcut faturalandırma sistemlerinin, vatandaşların farklı sosyo-ekonomik ve coğrafi koşullarını dikkate alarak düzenlenmesinin önemli olduğunu belirten Öner, “Sosyal adalet ilkesi gereği, bu alanlarda daha adil, sürdürülebilir ve farklılıkları gözeten yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, Erzurum, Kars ve Ardahan gibi uzun ve sert kış koşullarının hâkim olduğu illerde doğalgaz tüketimi büyük ölçüde ısınma amacıyla gerçekleşmektedir. Bu bölgelerdeki vatandaşlar, yılın büyük bölümünde yüksek doğalgaz faturaları ödemek zorunda kalmaktadır. İklimsel koşullara göre, bu illerde indirimli tarifeler veya devlet destekli sübvansiyon modelleri artırılmalıdır” diye konuştu.

Elektrikte uygulanan kademeli tarifeye ilişkin Öner, şunları ifade etti: “Elektrik aboneliklerinde belirlenen tüketim sınırları, bireylerin yaşadıkları bölgelere ve iklim koşullarına göre yeniden yapılandırılmalıdır. Örneğin, Adana, Antalya ve Mersin gibi sıcak iklim bölgelerinde klima kullanımı yaz aylarında insani bir ihtiyaç hâline gelmektedir. Buna karşılık, İç Anadolu veya Marmara bölgelerinde yaz aylarında benzer bir zorunluluk söz konusu değildir. Bu nedenle 5 bin kilovatsaatlik tüketim sınırları sıcak bölgelerde yetersiz kalmakta ve yüksek fatura yüküne yol açmaktadır. Bu durum, enerjiye erişimde adaletsizliğe neden olmaktadır.”

Su için de tüketim farkları dikkate alınmalı

Yaz aylarında artan sıcaklıkla birlikte içme suyu ve kişisel temizlik ihtiyacının da yükseldiğine dikkat çeken Öner, “Bu durumdaki güney bölgelerde terlemeye bağlı olarak duş alma sıklığı ve bahçe sulama gibi faktörler, su kullanımını artırmaktadır. Su ve Kanalizasyon İdarelerinin, mevsimsel ve bölgesel tüketim farklarını dikkate alarak tarifelendirme yapması, vatandaşların aşırı su faturalarıyla karşılaşmasını önleyecektir. Su kaynaklarına göre dinamik tarifelendirme uygulanmalı; arzın kısıtlı olduğu bölgelerde caydırıcı, bol olduğu bölgelerde ise erişilebilir fiyat politikaları benimsenmelidir” diye konuştu.