Ali YILDIRIM

Türkiye’de otomobil ve hafif ticari araç pazarında 2023 yılı, beklenenden daha düşük bir performans sergiliyor. Geçen yılın oldukça altında seyreden satışlar, yılın ilk üç ayında bir önceki yıla göre %6,5 oranında bir azalma ile 276 bin 284 adete geriledi. Ancak, mart ayında özellikle zam beklentileri nedeniyle tüm zamanların en yüksek aylık satış rakamı kaydedildi. Bu durum, ilk çeyrekteki genel düşüşe rağmen, pazarın üst segmentinin katkısıyla daha az olumsuz bir tablo ortaya çıkardı.

Geçen yıl ile karşılaştırıldığında, pazarın en büyük kazananı 2024’te lüks segmentte gerçekleşti. Alt sınıf ve kompakt otomobiller, ilk çeyrekte büyük bir pazar kaybı yaşarken, üst sınıf modellerde belirgin bir büyüme gözlemlendi. 1.6 litre hacim ve altındaki araç satışları %29 oranında daralma gösterdi. Bu segment, ağırlıklı olarak A, B ve C sınıfı araçlardan oluşmaktadır. 1.6 litre hacmin üzerindeki araç satışlarında ise daha az bir kayıp yaşandı; 2.0 litrelik araç satışları ise %22,8’lik bir artış kaydetti.

Alt Segment Daraldı, Üst Segment Büyüdü

A, B ve C segmentini oluşturan araçların pazar paylarında bu dönemde ciddi bir kayıp yaşandı. Ancak D, E ve F sınıfında işler biraz daha canlıydı. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre, A, B ve C sınıfı araçlar geçen yıl toplamda 206 bin 898 adetlik satış rakamına ulaşmışken, bu yılın ilk çeyreğinde bu rakam 184 bin 40’a düştü. Bu, ilk üç ayda %11’in üzerinde bir daralma anlamına geliyor. Bununla birlikte, üst segment olarak nitelendirilen D, E ve F sınıfı modeller önemli bir büyüme kaydetti. Geçen yılın aynı döneminde 26 bin 511 adetlik satış gerçekleştiren lüks sınıf, bu yıl neredeyse %50 artış göstererek 39 bin 753 adetlik bir satış rakamına ulaştı.

Bu süreçte, SUV modeller de dikkat çekici bir büyüme gösterdi. Tüm karoser tipindeki araç satışları sert bir düşüş yaşarken, SUV modeller güçlü bir ivme kazandı.

Yeni Moda Plug-in Hibrit Araçlar Oldu

Son dönemde vergi sistemine çalım atmak için elektrikli araçlara olan talep artış gösterdi. Üreticiler de bu durumu avantaja çevirerek daha düşük güçteki modelleri piyasaya sürmeye başladı. Aynı sistem plug-in hibrit modellere de uygulanmaya başlandı. Özellikle Çinli üreticilerle birlikte, düşük vergi diliminde boy göstermek isteyen pek çok ithal üreticinin dikkatleri, Çinli markalar üzerinde yoğunlaştı. Avrupa’da içten yanmalı versiyonlardan daha pahalı olan plug-in hibrit modeller, Türkiye’de bu tablo içerisinde daha uygun fiyatlı kalmayı başardı. Pazarın gidişatı, artık plug-in hibrit araçlar yönünde bir eğilim gösteriyor. Yani, şarj edilebilen içten yanmalı araçlar öne çıkıyor. Sadece mart ayında geçen sene 187 adetlik satış gerçekleştiren plug-in hibrit araçlar, bu yıl mart ayında %4’lük bir pazar payına ulaşarak 3 bin 659 adede ulaştı ve geçen yıla göre %1856’lık bir büyüme kaydetti.

Vergisi Yüksek Elektrikli Araçlarda Satış Voltajı İki Kat Arttı

Bu süreçte yakıt tipi de değişim gösterdi. Özellikle lüks segmentin elektrikli modellerle büyüdüğü gözlemlendi. Yüzde 100 elektrikli araçların pazardan aldığı pay %13’ün üzerine çıktı. Hibrit araçların payı ise %28,5 seviyesine ulaştı. En büyük kaybı ise dizel araçlar yaşadı; dizel araçların pazar payları %9’un altına düştü. 160 kW altında motor gücüne sahip elektrikli araçların satışları %65 oranında arttı. Ancak daha güçlü modellerdeki yükseliş, iki katına çıktı. Artan vergi oranına rağmen, 160 kW üzerindeki elektrikli araç satışları, ağırlıklı olarak lüks segmentte yer alan araçlarla birlikte %164’lük bir artış sağladı ve pazar payları %3’e yaklaştı.

A Sınıfı İlk Çeyrekte Bin Adet Bile Satamadı

Öte yandan, pazarın %82,2’sini vergi oranı düşük modeller oluşturmaktadır (A-B-C). C segmentinin payı 125 bin 442 adet ile %56,1 seviyesinde gerçekleşirken, B segmentinde 57 bin 861 adetlik satışla %25,9 pay bulunmaktadır. A segmenti ise neredeyse yok olmak üzere; ilk çeyrekte sadece 737 adetlik satış verisi kaydedildi. Gövde tiplerine göre değerlendirildiğinde ise en çok tercih edilen gövde tipi SUV otomobiller, %59,7 pay alarak 133 bin 512 adetlik satış gerçekleştirdi. SUV otomobilleri, %23,8 pay ile 53 bin 195 adet satışla sedan ve %15,6 pay ile 34 bin 974 adet satış yapan H/B otomobiller takip etti.